Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKHAN TELATAR
Danışman: CAFER TAYYAR ARI
Özet:Orta Asya cumhuriyetleri, bağımsız birer devlet olmalarından sonra, bir yandan jeopolitik yönelimlerini belirlemeye çalışmışlar, diğer yandan da çoğu Sovyet döneminin mirası olan birçok sorunla uğraşmak zorunda kalmışlardır. Bu bağlamda, bağımsızlık sonrası dönemde, iç siyasal yapıda karşılaşılan sorunlar, sınır sorunları ve etnik sorunlar, su rezervlerinin paylaşımında yaşanan sorunlar, enerji kaynaklan üzerinde yaşanan mücadelenin bir yansıması olarak Hazar'ın hukuki statüsü üzerinde yaşanan tartışmalar, geçiş sürecinin neden olduğu ekonomik sorunlar ve liderlerin otoriter yönetimleri nedeniyle yaşanan anti-demokratik uygulamalara bir tepki olarak radikal dini akımların canlanması ve terör hareketleri, Afganistan'da yaşanan karışıklıkların Orta Asya'ya yansıması ve bölge istikrarı üzerinde olumsuz etkilerde bulunması gibi güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya bulunmuşlardır. Bu sorunlara ilaveten, Orta Asya cumhuriyetleri, stratejik konumu ve zengin enerji kaynaklanmn bir sonucu olarak, Rusya, ABD, Çin ve İran gibi bölge dışı aktörler arasında cereyan nüfuz mücadelesinin edilgen bir unsuru haline gelmiş ve bu mücadelenin güvenlikleri üzerinde yarattığı olumsuz etkileri göğüslemek zorunda kalmışlardır. 11 Eylül saldırılarından soma ABD'nin terörizme karşı savaş çerçevesinde Orta Asya'ya asker yerleştirmesi bölgedeki güç dengesini değiştirmiş, bu durum bir yandan Washington' a diğer aktörlerle rekabette büyük bir avantaj sağlarken, diğer yandan da Orta Asya cumhuriyetlerinin güvenlik algılamasını kökünden değiştirmiştir. Bölge ülkeleri ise ABD'nin Orta Asya'ya angajmanım memnuniyetle karşılamışlardır, çünkü bu şekilde Rusya'yı dengelemeyi ve yüz yüze bulundukları güvenlik sorunları karşısında Washington'un yardımım sağlamayı amaçlamışlardır. Fakat gerek Washington' un bölgedeki otoriter rejimlerden demokratikleşme ve insan haklan gibi konulardaki talepleri, gerekse de Orta Asya cumhuriyetlerinin de Gürcistan ve Ukrayna gibi bir örtülü devrime maruz kalma olasılığı, liderleri ABD 'ye verdikleri desteği yeniden değerlendirmeye itmiştir.