Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Temel Bilimler, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET ÖNEN
Danışman: Elif Atıcı
Özet:
Bu çalışmada tıp etiği açısından ele alınan 112 acil sağlık hizmeti çalışanlarının deneyimlediği problemlerin ardındaki "Değer Belirsizliği ve Yarattığı Etik İkilemler" olgusunun araştırılması amacıyla hastane öncesi 112 acil sağlık hizmetleri çalışanları üzerinde yapılan araştırmalar incelenmiş olup çalışanların şiddet, mobbing, iş yükü, tükenmişlik ve yabancılaşma problemleriyle karşı karşıya kaldıkları tespit edilmiştir. Literatürde var olan çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada problemlerin tamamı tek bir çatı altında toplanmış ve problemler çok yönlü olarak ele alınmıştır. Problemlerin arkasında yer alan "değer belirsizliği" kavramı, insanların değer tanımlarının ve değerlendirmelerinin bilgi temelli olmaması ve problemlerin etik ikilemlere sebep olması araştırmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma desenlerinden çalışanların deneyim ve düşüncelerine ek olarak olay ve olguların incelenmesine imkân tanıyan fenomenoloji tercih edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Bursa 112 acil sağlık hizmetlerinde görev yapan 10 acil tıp teknisyeni (ATT; n=5) ve acil ambulans bakım teknikeri (AABT; n=5) oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak benimsenen röportaj yöntemi ile elde edilen veriler MAXQADA 2022 programında işlenerek betimsel analiz ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler daha önce hastane öncesi 112 acil sağlık hizmetleri üzerinde ülkemizde ve dünyada yapılmış, şiddet, mobbing, iş yükü, tükenmişlik ve yabancılaşma üzerine yapılan araştırmalarla karşılaştırılarak problemin birbiriyle ilişkili olduğu ve problemlerin küresel ölçekli olduğu ortaya konmuştur. Daha sonra önceki araştırmalardan farklı olarak problemlerin arkasında yer alan değer belirsizliği ortaya konmuştur. Çalışmamızdaki bir diğer fark ise tıp etiğinin temel ilkelerinden olan adalet, özerkliğe saygı, yararlı olma ve zarar vermeme ilkelerini sahip olduğu hasta merkezli bakış yerine, bütüncül bir bakış kullanarak hasta ve çalışan özelinde ele alınarak çalışanların karşılaştığı problemler, bu problemlerin çalışana ve hastaya etkisi ve etik ikilem örnekleri tahlil edilmiştir. Sonuç olarak problemlerin birbirleri ile ilişkili oldukları, bu problemlerin çalışanı etkilediği gibi hastaları da etkilediği ortaya konmuştur. Problemlerin arkasındaki değer belirsizliği gösterilerek tıp etiği düzleminde ele alınmasının problemlerin çözümünde yararlı olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışanlar açısından tıp etiği eğitimi ve etik bildirgelerinin gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak tespit ettiğimiz değer belirsizliği kavramının doğru değerlendirilebilmesi amacıyla literatürden yararlanarak sağlık çalışanlarına olay, durum ve etik ikilemlerde doğru değerlendirme yapmalarına imkân verdiği gösterilerek öneriler sunulmuştur.