Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Aşkın Birgül
Danışman: YÜCEL TAŞDEMİR
Özet:Bu çalışmada, Bursa İli'ndeki dört farklı örnekleme bölgesinden (Uludağ Üniversitesi Kampusü (UÜK), Yavuzselim (YS), TÜBİTAK BUTAL (TB) ve Mudanya) alınan dış ortam hava örneklerinde PAH'ların konsantrasyonları, kuru çökelme, ıslak çökelme ve toplam çökelme akı değerleri belirlenmiştir. Örnekleme dört mevsimi yansıtması bakımından Haziran 2008-Haziran 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Konsantrasyon örnekleri yüksek hacimli hava örnekleyicisi (YHHÖ), akı örnekleri ise su yüzeyi örnekleyicisi (SYÖ), ıslak kuru çökelme örnekleyicisi (IKÇÖ) ve toplam çökelme örnekleyicisi (TÇÖ) kullanılarak toplanmıştır.Ortalama toplam (gaz+partikül) PAH konsantrasyonları UÜK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgelerinde sırasıyla 28±49, 184±276, 131±131 ve 73±108 ng/m3 olarak tespit edilmiştir. Elde edilen değerler literatürde benzer bölgeler için elde edilen değerlerle uyumluluk göstermektedir. UUK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgelerinde tespit edilen toplam PAH konsantrasyon değerlerinin sırasıyla %68, %78, %86 ve %73'ünün gaz fazda olduğu belirlenmiştir. Moleküler ağırlığı az olan PAH türleri gaz fazda daha yoğun olarak bulunurken, moleküler ağırlığı fazla olan türler partikül fazda bulunmaktadır.UÜK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgelerinde PAH bileşiklerinin SYÖ ile tespit edilen ortalama toplam (partikül+çözünmüş) kuru çökelme akı değerleri sırasıyla 3992±2706, 7777±4516, 5867±3610 ve 4498±3702 ng/m2-gün olarak belirlenmiştir. Kuru çökelme akı değerlerinin çözünmüş fazda partikül faza oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Akı ve konsantrasyon değerleri kullanılarak PAH'lar için partikül fazda hesaplanan kuru çökelme hız değerleri UÜK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgeleri için sırasıyla 0,91±1,17, 2,26±0,94, 1,18±0,98, 1,23±1,18 cm/s iken kütle transfer katsayısı (KTK) değerleri ise sırasıyla 0,95±0,91, 1,53±1,20, 1,39±0,98, 1,60±1,29 cm/s olarak bulunmuştur. TÇÖ ile tespit edilen toplam çökelme akı değerleri UÜK örnekleme bölgesinde 525±1090 ng/m2-gün iken YS örnekleme bölgesinde 2213±2921 ng/m2-gün olarak bulunmuştur. Bulunan değerler literatür değerleri ile örtüşmektedir.Toplanan örneklerde tespit edilen ortalama toplam (partikül+çözünmüş) yağmursuyu PAH konsantrasyon değerleri UÜK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgeleri için sırasıyla 552±600, 1347±1308, 859±612 ve 693±733 ng/L olarak tespit edilirken ortalama toplam ıslak çökelme akı değerleri (partikül+çözünmüş) ise sırasıyla 5700±5990, 41360±34575, 22439±19598, 44469±54412 ng/m2-gün olarak tespit edilmiştir. Yağmursuyu konsantrasyonu ve ıslak çökelme akı değerlerinde, partikül faz değerlerinin çözünmüş faz değerlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir.PAH bileşiklerinin yıkanma oranları UÜK, YS, TB ve Mudanya örnekleme bölgeleri için partikül fazda 4,11x105±2.86x105, 9,49x105±11,0x105, 8,52x105±10,9x105, 3,29x105±3,45x105, çözünmüş faz yıkanma oranı ise 8,15x105±10,09x105, 4,05x105±4,47x105, 8,97x105±11,3x105, 5,22x105±4,30x105 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen değerler literatür değerleri ile benzerlik göstermektedir.