Kant'ta aklın teorik kullanımından pratik kullanımına geçişin koşulları üzerine eleştirel bir irdeleme


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÜMİT ÖZTÜRK

Danışman: MUHSİN YILMAZ

Özet:

Bir bütün olarak Kant fikriyyâtının hedefi, akıl kuvvetinin tanımaya yönelik saf kullanımı ile aynı kuvvetinin eylemde bulunma îtibâriyle düşünmeye yönelik saf kullanımının birlik içerisinde nasıl mümkün olduğunu temellendirmekten oluşur. Aklın ilk türdeki kullanımı teorik, ikinci türdeki kullanımı pratik olarak adlandırılırken; ilk kullanımın nesneleri bilinenler, ikincisininki ise düşünülenler olarak nitelendirilir. Kant sistemi gereği aklın iki farklı türdeki kullanımının, hem transendental bir yanılsamaya düşmeden hem de transendental bir birlik içerisinde gerçekleşmesini sağlayan meşru bir zemîni bulunmalıdır. Bu çalışma, Saf Aklın Eleştirisi'nin örtülü mefhumlarından biri, "transendental Bedeutung" mefhumu üzerine bir derinleşme üzerine kurulu olup, amaçlanan, bu mefhumun, eleştirel felsefede oynadığı çifte rolü açığa çıkarmaktır. Gösterilmeye çalışılacaktır ki, "transendental Bedeutung" Kant için, bir yandan, aklın bilmeye yönelik faâliyetinin doğal bir yanılsaması olan metafiziğe nasıl düştüğünü açıklamaya imkân tanırken, diğer yandan da, aklın eylemde bulunmaya yönelik düşünme faâliyeti cihetiyle söz konusu düşkünlükten, üstelik, tanıma ve eylemde bulunmaya yönelik fikirler örgüsü arasında bir birlik temin etme vâsıtasıyla çıkma imkânı temin eder.