Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sevgi Poyraz Engin
Danışman: CEVRİYE MERT
Özet:Çalışma 2017-2018 yıllarında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Deneme alanında bulunan Aronya Plantasyonunda, Meyvecilik Laboratuvarı’nda ve Gıda Teknolojisi Laboratuvarı’nda ve Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Sitoloji Laboratuvarı ve Fen Edebiyat Fakültesi Taramalı Elektron Mikroskobu Laboratuvarı’nda yürütülmüştür. Ülkemizde yeni bir üzümsü meyve olan aronya (Aronia melanocarpa (Michx) Elliot) meyve türüne ait ‘Nero’ ve ‘Viking’ çeşitlerinin agromorfolojik özellikleri tanımlanmış, verim özellikleri belirlenmiştir. Çiçek yapıları ve döllenme biyolojileri stereo mikroskop, ışık mikroskop ve taramalı elektron mikroskop (SEM) kullanılarak detaylı bir şekilde incelenmiştir. Meyve tutumundan hasada kadar düzenli olarak yapılan ölçümlerle meyvenin büyüme eğrisi belirlenmiştir. Aynı zamanda aronya çeşitlerinin meyve gelişimi ve olgunlaşması boyunca kimyasal içeriği ve morfolojik değişimi saptanmıştır. Farklı kullanım amaçlarına uygun hasat dönemlerini belirleyebilmek amacı ile altı farklı dönemde hasat yapılmış olup, hem meyve pomolojisi, hem de biyokimyasal içeriği ortaya konmuştur. Aronya çeşitlerininin fenolojik dönemleri tanımlanmış ve tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen gün sayısı ‘Nero’ çeşidinde 136-140 gün, ‘Viking’ çeşidinde 139-144 gün olarak belirlenmiştir. Çeşitlerin bitki morfolojik ve verim özellikleri saptanmış, hem bitkisel hemde verim özellikleri bakımından ‘Viking’ çeşidinin ‘Nero’ çeşidinin önünde olduğu görülmüştür. Tam ve ekonomik verim yılında ocak başına ortalama verim ‘Nero’ çeşidinde 12,86 kg, ‘Viking’ çeşidinde 14,91 kg olarak kayıt edilmiştir. Çiçek yapısında yapılan incelemelerde çeşitler arasında taç yaprak, dişi ve erkek organ boyutlarının farklı olduğu saptanmıştır. Her iki çeşitte ovaryum genelde 5 karpelli ve her karpelde 2 tohum taslağı bulunduğu belirlenmiştir. Stigma yüzey morfolojisi SEM de ayrıntılı olarak incelenmiş, papilla hücreleri tanımlanmıştır. Stigma yüzey morfolojisi bakımından çeşitler arasında bir farklılık görülmemiştir. Çeşitler bazında bir çiçekteki ortalama erkek organ sayısı 24-25 adet arasında değiştiği kayıt edilmiştir. Anter boyutları bakımından çeşitler arasındaki farklılık önemli bulunurken polen boyutları önemsiz bulunmuştur. ‘Nero’ çeşidinin daha büyük anterlere, ‘Viking’ çeşidinin ise daha büyük polenlere sahip olduğu görülmüştür. Her iki aronya çeşidinin polenleri üç kolporatlı ve polen şeklinin subprolate olduğu belirlenmiştir. Kendileme ve serbest tozlanma koşullarında polen tüplerinin dişicik borularındaki gelişmeleri ezme metodu ile incelenmiş ve ‘Nero’ çeşidinde tozlanmadan 48 saat, ‘Viking’ çeşidinde ise 72 saat sonra polen tüplerinin yumurtalığa ulaştığı gözlenmiştir. Her iki aronya çeşidinde meyve büyüme eğrisi tek sigmoid olarak belirlenmiştir. Meyve kesitlerindeki incelemelerde antosiyanin oluşumunun plasentada başladığı görülmüş, perikarp ve hipokarpta yoğun miktarda birikmekle birlikte mezokarp dokularında da varlığı tespit edilmiştir. ‘Nero’ çeşidinde antosiyanin oluşumunun diğer çeşide göre daha erken başladığı saptanmıştır. Hasat zamanının meyve kalitesi üzerine etkisini belirlemek amacı ile altı farklı hasat döneminde her iki aronya çeşidinde meyvelerin tane ağırlığı (g), meyve boyutları (mm), meyve eti sertliği (g mm -1 ), suda çözünebilir kuru madde miktarı (%), pH, titre edilebilir asit miktarı (g 100 ml -1 ), toplam kuru madde (%), toplam antosiyanin miktarı (mg 100 g 1 ), kondanse tanen miktarı (mg 100 g -1 ), suda çözünebilir tanen miktarı (ppm), toplam fenolik madde miktarı (mg GA 100 g -1 ), toplam antioksidan madde miktarı (µm TE 100 g FW -1 ), toplam ve indirgen şeker miktarı (%) belirlenmiştir. Böylelikle farklı kullanım amacına yönelik uygun hasat zamanları da tespit edilmiştir. Meyvelerin taze tüketim, meyve suyu sanayii ve gıda boyası olarak değerlendirilecekse Eylül ayının 10-20’si arasında, kurutmalık olarak değerlendirilecekse 20 Eylül- 20 Ekim tarihleri arasında hasat edilebileceği belirlenmiştir.