Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, İLAHİYAT FAKÜLTESİ, İSLAM TARİHİ VE SANATLARI BÖL., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BAHADIR ALİOĞLU
Danışman: Mustafa Asım Yediyıldız
Özet:
İdil-Ural bölgesinde yaşayan Tatar Türklerinin İslamiyet'le tanışmasından sonra inşa edilmeye başlayan cami ve medreseler bölgede İslam'ın tanınmasına, gelişmesine aynı zamanda korunmasına hayati derecede katkılar sunmuştur. Zira Kazan Hanlığını kuran İdil-Ural Türkleri, 1552'ye kadar cami, medrese, kütüphane, mektep, tekke ve zaviyeler gibi ilmi ve dini eğitim kurumlarıyla kültür ve sosyal hayatın gelişmesinde önemli rol oynamışlardır. Ancak Kazan Hanlığının yıkılmasıyla Çarlık Rusya'sının hâkimiyetine giren bölgedeki Tatar Türk halkı zulüm ve baskıyla Ruslaştırılmaya maruz bırakılmış ve bölgede inşa edilmiş pek çok cami ve medrese yok edilmiştir. İşte bu çalışmada XVIII-XIX. yüzyılda bölgede inşa edilen camiler ve medreseler tanıtılmış ve sosyo-kültürel rolleri incelenmiştir. Bahsi geçen dönemden önce bölge halkı her türlü zulme maruz bırakılmış ve Ruslaştırılmaya çalışılmıştır. Ancak gösterdiği direniş sayesinde bütünüyle olmasa da, özellikle 1762'de II. Katerina (1762-1796) döneminde baskılardan bir ölçüde kurtulabilmiştir. Nitekim bölgede inşa edilen camiler, mektepler, medreseler din ve eğitim açısından önemli bir işlev görmüşlerdir. Böylece tarih boyunca İdil-Ural bölgesi, İslâm medeniyet coğrafyasının bir parçası olarak kalmayı başarmıştır.