Nizâmülmülk ve Siyasetnâme kapsamında Türk siyasal ahlakı ve yönetim anlayışı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Furkan Kaya

Danışman: BEKİR PARLAK

Özet:

Nizâmülmülk, Büyük Selçuklu Devleti devrinde yaşamış, Alparslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmış ve devlet yönetiminde uzun yıllar etkili olmuş bir devlet adamıdır. Özellikle Melikşah döneminde devletin izlediği siyasette ve yönetiminde çok daha etkili olmuştur. Nizâmülmülk, Siyasetnâme adını verdiği ve elli bir fasıldan oluşan eserinde devlet yönetimi alanındaki görüşlerini dile getirmenin yanı sıra hükümdar, ordu, saray hayatı, devlet memurları, halk, ilim adamları, yöneticiler, din ve mezhep gibi pek çok konuyu ele almıştır. Bunun yanı sıra Nizâmülmülk, Siyasetnâme’de özellikle devletin başında bulunan hükümdar üzerinde önemle durmuş ve ona göre; hükümdar, adil, dürüst, cesur, cömert ve ahlaki açıdan pek çok özelliğe sahip olmalıdır. Özellikle hükümdarın adil olması konusu üzerinde titizlikle durmuş olan Nizâmülmülk, halk içinde adaleti ve devlet yönetiminde de ciddiyeti bir an olsun elden bırakmamış ve gerek yönetim alanında ve gerekse diğer konularda hükümdara tavsiyelerde bulunmuştur. Onun devlet yönetimi ve devletin yöneticilerine yönelik ortaya koyduğu kurallar Selçuklu devlet yönetiminde önemli değişimlere yol açmış ve uzun yıllar boyunca diğer Türk-İslam Devletlerini de etkilemiştir. Bu kapsamda elinizde bulunan bu çalışmada ele alınacak konu; Nizâmülmülk ve Siyasetnâme adlı eseri ışığında, Büyük Selçuklu Devleti döneminde ki yönetim anlayışı çerçevesinde, Türk siyasal ahlakı ve yönetim vi anlayışı üzerinde durularak eserin muhtevası kapsamında ahlak, adalet, kamu düzeni, yönetim, meşruiyet ve siyaset kavramları ele alınacaktır. Ayrıca Büyük Selçuklu Devleti döneminde Nizâmülmülk tarafından kaleme alınan Siyasetnâme’nin, hem Büyük Selçuklu Devleti’nin hem de diğer Selçuklu Devletlerinin siyasi ahlak ve devlet yönetim anlayışları üzerine olan etkisi ortaya konularak, Siyasetnâme’nin dönemin Türk siyasal ahlak anlayışına ve devlet yönetim geleneğine olan etkisi genel bir çalışma olarak ortaya konulmuş olacak.