Abbâsî sarayının hazırcevap nedîmi: Ebü'l-'Aynâ (Hayatı-mizahçılığı-nükteleri)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Muhammed Faruk Çakır

Danışman: ŞENER ŞAHİN

Özet:

Klasik Arap edebiyatında hazırcevaplığı ve sivri diliyle temayüz eden Ebü'l-'Aynâ, Abbâsî Halifesi Mütevekkil-Alellah'ın nedîmi olarak ün kazanmış bir nüktedandır. Kıvrak zekası ve dil ilimlerindeki maharetinin ürünü olan nükteleriyle hem yaşadığı çağa damga vurmuş hem de müteakip dönemlerin mizahına etki etmiştir. Onu ayrıcalıklı kılan en önemli özellik Kur'ân-ı Kerîm ayetlerinden iktibasla nükte üretme sanatında başı çeken isim olmasıdır. Tezimiz, ülkemizde pek bilinmeyen ve hakkında yeterince çalışma yapılmayan bu mizah ustasını tanıtmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda önce biyografisine yer verilip hakkında yapılan bilimsel çalışmalara değinilmiştir. Daha sonra edebi kişiliğinin çeşitli yönlerine ışık tutulmuş, akabinde hayatında önemli bir yere sahip birtakım devlet adamları ve ediplerle kurduğu ilişkiler üzerinde durulmuştur. Son olarak ise mizahının ana konuları ve nüktelerinde sıkça kullandığı teknikler zengin anekdotik malzeme eşliğinde detaylı biçimde işlenmiştir.