Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Melek Altıntaş Yılmaz
Danışman: REMZİ KAYA
Özet:Bir İslâm bilgini olan Reşid Rıza Menâr Tefsiri eserine yaşadığı asrın sorunlarını aktararak bu sorunlara Kur'ân merkezli çözümler bulmaya çalışmıştır. Nisâ Sûresi 5859. ayetleri tefsir ederken ayette kendilerine itaat edilmesi emredilen ulu'l-emr kavramını idareciler ve bilginler de dâhil olmak üzere çeşitli alanlarda uzman ve öncü kişiliklerin oluşturduğu bir yapı olarak yorumlamış ve böylece kendinden öncekilerden farklı bir fikir ortaya atmıştır. Ona göre Kur'ân'da ayrıntılarıyla açıklanmış bir devlet şekli yoktur. Kur'ân'da emredilen şûra hükmü bir devlet sistemi olarak düzenlenirse bu sistem İslâm toplumunu ihya edecek ve eski itibarına kavuşturabilecektir. Ayrıca bu sistemin düzenlenmesinde Hz. Peygamber ve Raşit Halifeler'in uygulamaları Kur'ân ayetlerinden sonra ikinci derece referanslardır. Devlet yasama, yürütme ve yargı olarak üç kuruldan meydana gelir ve millet tarafından seçilen, kendilerine güvenilen ehl-i hal ve'l akd olan ulu'l-emr heyetinin aralarındaki istişaresiyle işleyişini devam ettirir. Ulu'l-emr'den bir heyetin teşkil ettiği yasama kurulu devletin ihtiyacı olan kanunları çıkarmaktadır. Yasama işlevi nasların az olduğu veya hiç olmadığı idarî-siyasî-kazâî (yargısal) alanlarda yapılmakla birlikte naslar kanunların çıkarılmasında temel kaynak vazifesi görür. Ulu'l-emr heyetinin seçtiği halifenin başında olduğu yürütme kurulu ise devletin idarî işleyişini devam ettirir. Yürütme kurulunun başlıca görevleri; şûra sistemini uygulamak, toplumsal birlik ve beraberliği sağlamak, güvenlik ortamını gerçekleştirmek, devletin savunma gücünü oluşturmak ve maliyesini düzenlemek, toplumsal bilinçlendirmeyi sağlayarak İslâm davetini ülke içinde ve dışında yaymaktır. Ona göre yargı faaliyetini yasama kurulundan bir heyetin de üstlenebileceği yargı kurulu bağımsız olmalı, evrensel hukuk prensipleri olan adalet ve eşitlik temelleri üzerine bina edilmelidir. Reşid Rıza'nın devlet anlayışında milletin fertleri ulu'l-emri özgür iradesiyle seçerek ve bu konuda üstüne düşenleri bilinçli bir şekilde yaparak devlete hâkim olmakta hükümeti dolaylı yoldan denetlemektedir.