Muhibbî Dîvânı (1000 – 1500. gazeller) (Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük)

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Cihan Dadaş

Danışman: GÜLAY DURMAZ

Özet:

Bir metni sağlıklı bir şekilde anlamanın temel şartlarından biri sözcüklerin anlam çerçevesine vakıf olmaktır. Bu sebeple sözcüklerin gerek dönemsel kullanımları gerek metin içindeki bağlamsal anlamları büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla meydana getirilen TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü) sistemi metinleri bağlamsal olarak değerlendirmede büyük fayda sağlamaktadır. Bu çalışmada sultan şairlerden olan Muhibbî’nin (Kânûnî Sultan Süleyman) 501 gazeli (1000 – 1500. Gazeller) TEBDİZ elektronik sistemine yüklendi ve gazellerin bağlamlı dizini oluşturuldu. Şiirlerin metinleri için Kemal YAVUZ ve Orhan YAVUZ tarafından neşredilen “Muhibbî Dîvânı-Bütün Şiirleri” adlı çalışma esas alındı. İhtiyaç duyulduğunda diğer neşirlerle karşılaştırmalar yapıldı. Şiirlerdeki kelimeler metnin bağlamı çerçevesinde anlamlandırıldı. Elde edilen bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük yardımıyla şairin dili ve üslubu, metnin içeriği ile ilgili bazı noktalar üzerinde duruldu. Oluşturulan dizin ve sözlük hem devri için hem de genel olarak dîvân şiiri için Muhibbî’nin kelime kadrosunu göstermesinin yanı sıra sanat anlayışı, hayata bakışı, psikolojisi vs. noktalarında ipucu vermekte ve pek çok malzemeyi göz önüne sermektedir.