Yabancılara Türkçe öğretiminde efsane türü metinlerden hareketle kültür aktarımının değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İZEM DAĞDEVİREN

Danışman: Erol Ogur

Özet:

Son yıllarda yabancı bir dil öğrenmek, hayati öneme sahip konulardan biri haline gelmiştir. Bununla birlikte yabancı dil eğitimi, dil öğretimiyle birlikte "kültür öğretimi" ve "kültürlerarası etkileşime yönelik eğitim" gibi kavramlara yönelmiştir. Bu yönelimin amacı, kültürlerarası etkileşimin arttığı günümüz şartlarında, farklı kültürlere mensup bireylerin sağlıklı iletişim kurabilmesi, kültürel farkındalık kazanmaları ve kültürel farklılıklara saygı duymayı öğrenmeleridir. Bu tez çalışmasında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde, dil öğretimi ile birlikte kültür aktarımının da sağlanması durumu ele alınmıştır. Bu hususta, kültürel ögeleri içerisinde barındıran yazınsal metinlerin kullanımı üzerinde durulmuş ve bu metinlerde bulunması gereken kültürel ögeler belirlenmiştir. Bu amaçla efsane türünün kullanımı ve kültür aktarımını gerçekleştirme durumu değerlendirilmiştir. Efsanelerde yer alan kültürel ögelere dair gerekli incelemeler yapılmış ve bu efsaneler üzerinden örnek etkinlik çalışmaları oluşturulmuştur.Buradan hareketle çalışmamız, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi derslerinde -kültürlerarası yaklaşım uyarınca- metin çalışmalarının nasıl yapılabileceği, alıştırmalarla nasıl desteklenebileceğini ve gelecekte öğretim sürecine ne gibi eklemeler yapılması gerektiğini anlatmaya yöneliktir. Tez çalışmasının amacı, kültürlerarası eğitimin yabancı dil öğretimindeki önemi ile efsane türünün sahip olduğu kültürel unsurlardan yola çıkarak, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen bireylerde kültür aktarımını sağlamak amacıyla efsane türünün kullanımını değerlendirmek ve bu doğrultuda efsane odaklı ders materyali önermektir Bu tez çalışmasında, nitel araştırma yöntemi olan durum analizi kullanılmıştır. Verilerin analizi içerik analizi ile yapılıp, veri toplama yöntemi olarak literatür tarama yöntemi ve doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu yöntemle, Türk efsaneleri içerisinde kültür aktarımına katkı sağlayabilecek efsaneler incelenmiş ve bu efsanelerde kültür öğretimine yönelik olarak; toplumsal normlar, özel günler, tarihî değerler, örf ve adetlere dair mesajları saptamaya yönelik kaynak taraması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda ele alınan 10 adet efsane; konuyla alakalı örnek çalışmalar ve Avrupa Birliği Ortak Öneriler Çerçeve Programında yer alan sosyokültürel ögelerden hareketle oluşturulan tablo kapsamında incelenmiştir. Söz konusu kültürel olgular ayrıntılı olarak ele alınıp bunlara dair örnekler verilerek bu bulgulara dönük önerilerde bulunulmuştur. Dil öğretiminin kültür öğretimiyle bir bütünlük oluşturduğu ve bu sayede anlamlı bir öğrenmenin gerçekleşeceği sonucuna ulaşılmış olup, kültür öğretiminin sağlanması amacıyla da yazınsal metinlerden yararlanmanın gerekliliği ortaya konulmuştur. Yazınsal bir metin türü olan efsanelerin sahip olduğu kültürel motifler sebebiyle kültür aktarımında gerekli yeterliliğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları dil öğreticilerine, kültür aktarımında efsane türünden de faydalanılabileceği konusunda yol gösterici olacaktır.