Osmanlı Türk modernleşme sürecinde mülki idare ve mülki idare amirliği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: VURAL KARAGUL

Danışman: BEKİR PARLAK

Özet:

Osmanlı-Türk modernleşmesi, Batıdaki modernleşme sürecinin aksine doğal olmayan, devlet veya bir takım seçkinci grup tarafından yerleştirilen, halka rağmen halk için uygulamaya konulan bir programın ürünüdür. Osmanlı-Türk modernleşmesinin yukarıdaki tanımına göre, mülki idare ve mülki idare amirlerinin bugüne kadar nasıl bir evrim geçirdiğini ve geleceğin modern Türkiyesinde nasıl bir evrim geçireceğini kestirebilmek için Osmanlı-Türk modernleşmesini bilmek önemlidir. Osmanlı mülki idaresinin modernleşme sürecindeki gelişimini anlayabilmemiz için Osmanlı Devletindeki toprak yönetimi sistemini iyi bilmemiz gerekir. Çünkü toprak yönetim sisteminin evrimi iyi anlaşılırsa, hem Osmanlı modernleşmesi hem Osmanlı Mülki İdare sistemi daha iyi anlaşılır. Tımar sistemi, Osmanlı toprak yönetiminin anlaşılmasında hem anahtar hem de kilit rolü oynayacaktır. Tımar sistemi anlaşılmalı ki iltizam sistemi anlaşılsın. İltizam sistemi ayanların ortaya çıkışına ışık tutacaktır. Ayanların ortaya çıkışı Senedi-i İttifakı ve bu süreç de Tanzimatı beraberinde getirecektir. Bu tarihsel değişim süreci mülki idarede de değişimi beraberinde getirecek; Batı tipi yönetim tarzlarının Osmanlı toprak yönetimi üzerinde etki doğurmasını beraberinde getirecektir. Tanzimatla beraber yeni vilayet kanunları ortaya çıkacak ve eyalet yönetiminden vazgeçilecektir. Bu süreçte mülki idare amirliği mesleğinin yapısı da değişerek mülki idare amirleri daha sivil yapılı bir görünüme kavuşacaklardır. Daha sonra Cumhuriyet Türkiyesi de irdelenecek ve mülki idare camiasının bu süreçte nasıl bir kimliğe büründüğü de anlamaya çalışılacaktır. Bununla beraber, bu anlatılan modernleşme sürecine Türk mülki idaresinin bir katkısı, bir etkisi olup olmadığı sorusu da ayrıntılı olarak irdelenecektir. Mülki idare amirleri Osmanlı-Türk modernleşme sürecinde etkili olup değişime katkı sağlayabilmişler midir Bu süreçte merkezin politikalarını taşrada ne şekilde uygulamışlardır Bir lider olarak halkı modernleşmeye inandırabilmişler midir Bu gibi sorulara cevap aranmaya çalışılacaktır.