Diyarbakır halkının geleneksel ve dini değerlerdeki değişime yaklaşımı üzerine sosyolojik bir inceleme (1990-2013)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET YANMIŞ

Danışman: ABDURRAHMAN KURT

Özet:

Şehirleşme, modernleşme, göçler, terör-şiddet hadiseleri, afetler ve iletişim araçlarındaki gelişmeler sosyal değişimin önemli sebepleri arasında sayılabilir. Değişen toplumda örf, adet, gelenek, din, aile yapıları ve ilişki ağlarının etkilenmesi beklenir. Diyarbakır son 25 yılda burada zikredilen ve değişimi tetikleyen hemen bütün faktörleri beraber yaşamış bir şehirdir. Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır halkının geleneksel ve dini değerlerdeki değişimi nasıl algıladıklarının tespit edilmesidir. Bu bağlamda sıklıkla şehrin değerler sisteminde etkili olduğu düşünülen göçler, şehirleşme, PKK, Hizbullah, resmi uygulamalar, medreseler, dini gruplar ve teknik-teknolojik gelişmelerin değişimi nasıl etkilediği sorgulanmıştır. Dini ve geleneksel değerler üzerine makro bir değerlendirme hedeflendiğinden herhangi bir değerdeki değişim özellikle incelenmemiştir. Araştırmanın başladığı dönemde şehrin genel inanç ve ibadet özelliklerini görmek için anket uygulaması yapılmıştır. Daha derinlikli ve güvenilir verilerin elde edilebilmesi ve değerler konusunun açıklamadan ziyade anlamayı gerektirmesi sebebiyle mülakatlar tezin ana bilgi kaynağını oluşturmuştur. Tez, Giriş haricinde üç başlıktan oluşmuştur. Giriş'te tezin genel problemi ve kullanılan teknikler tanıtılmıştır. Birinci Bölüm'de, kültürel değişim, değerler, göç, kimlik konuları incelenmiştir. İkinci Bölüm'de, şehirde faal olan dini kurumlar ve gruplar kısaca araştırılmıştır. Aynı bölümde, şehrin son 25 yılına en çok etki ettiği düşünülen faktörlere değinilmiştir. Bu bölüm hem literatür hem de nitel araştırmanın bulguları üzerine oturtulmuştur. Son Bölüm'de ise, şehrin değişimine etki eden her bir faktörün dini ve geleneksel değerlere etkileri nicel-nitel bulgular üzerinden değerlendirilmiştir.