Osmanlı Dönemi Arapça - Türkçe sözlükleri, Mehmed b. Mustafa el-Vânî ve Terceme-i Sıhâh-ı Cevherî adlı eseri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AHMET İHSAN DÜNDAR

Danışman: İSMAİL GÜLER

Özet:

Arap dili alanında sözcükleri, deyimleri, atasözleri ve şiirleri ile söz varlığı erken dönemlerden itibaren bir araya derlenmeye başlamıştır. Derlenen bu dil malzemesi sözlükçüler tarafından değişik yönlerden ele alınmak ve farklı sistemler uygulanmak suretiyle çok çeşitli sözlüklerde ele alınmıştır. Türklerin İslam dinini benimsemeleriyle birlikte Arapçaya olan ilgileri de artarak devam etmiştir. Osmanlı dönemine gelindiğinde Arap dili ve edebiyatının çok çeşitli dallarında verilen eserlerin bir bölümünü de sözlüklerin oluşturduğu görülmektedir. Bu dönemde Arapça ve Türkçe dillerinin yer aldığı iki veya daha fazla dil arasında oluşturulmuş tercüme, telif, manzum veya mensur tarzda irili ufaklı çok sayıda sözlük kaleme alınmıştır. Çalışmamız genel olarak Osmanlı dönemi ürünü olup Arapça ve Türkçe dillerini içeren elyazması veya basılı olan sözlüklerin tespitini ve ana hatlarıyla tanıtımını; özel olarak da Vankulu Mehmed Efendi'ye ait olan Terceme-i Sıhâh-ı Cevherî adlı eserin incelenmesini hedeflemektedir.