Dünyada ve Türkiye'de tarım ve gıda ürünlerinde arz talep yönlü değişmeler ve etkileri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Dilek Şimşek

Danışman: SERKAN GÜRLÜK

Özet:

Günümüzde 925 milyon insanın halen yetersiz beslendiği bir dünyada, gıda arz ve talebi konusu oldukça önem kazanmaktadır. İnsanlık bir yanda açlık ve yetersiz beslenme sorunlarıyla savaşırken, diğer yanda dünyanın bazı bölgelerinde obezite sorunları da mevcuttur. Arz ve talebin, dünya kaynaklarının farklı coğrafyalarda farklı dağılması sebebiyle dünyanın çeşitli bölgelerinde dengesiz olması ve sadece birkaç ülkenin dünya tarım ürünleri ticaretinde söz sahibi olabilmesi sorunları daha da arttırmaktadır.Bu araştırmanın amacı çeşitli tarımsal mal gruplarında geçmiş arz ve talep trendlerini dikkate alarak geleceğe yönelik öngörüler yapmaktır. Bu sayede hemen her bölgede ciddi beslenme sorunları yaşayan ülkelerin üretim ve tüketim eğilimleri hakkında bilgi sahibi olunabilecektir. Bu kapsamda tarım ve gıda ürünlerinin arz, talep ve dış ticaret durumları seçilmiş ülkeler ve dünya genelinde ele alınmış; bazı önemli ürün gruplarında gelecek öngörüleri analiz edilmiştir. Gelecek öngörüsü yapılan ürünlerin seçiminde, genel olarak belirli bir nüfusu ilgilendiriyor olması ve bulunduğu mal grubu içerisinde stratejik bir öneme sahip olması gibi parametreler dikkate alınmıştır. Buna göre; gelecek öngörüsü yapılan ürünler buğday, ayçiçeği, şeker pancarı, kırmızı et ve süttür.Analiz aracı olarak zaman serisi modellerinden ardışık bağlanımlı, bütünleşik-hareketli ortalama metodu kullanılmıştır. Genel olarak veri setleri 1961 yılında başlayarak gelecek 10 yıllık trendler elde edilmiştir. Sonuçlara göre, gelecek 10 yılda dünya genelinde sorun yaşanabilecek ürünler buğday, şeker pancarı, süt ve kırmızı ettir. Özellikle tarım ürünlerinden enerji üretimi konularının gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru yayılması ve gelişmekte olan ülkelerin beslenme alışkanlıklarının et ve ete dayalı ürünlerden oluşmaya başlaması, sorunları daha da arttıracağı beklenmektedir. Ülkemizde ise öngörüsü yapılan her üründe sorun yaşanacağı söylenebilir. Ancak kırmızı et ve süt ürünlerinde arz ve talep dengesizliği diğer ürünlerden daha fazladır. Bu bağlamda ilgili politikaların öncelikle bu ürünlerde yoğunlaşması araştırma sonucunda ortaya çıkan bir durumdur.