Spinoza'nın töz merkezli metafiziği temelinde conatus kuramı üzerine bir inceleme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET FATİH ELMAS

Danışman: METİN BECERMEN

Özet:

Felsefenin en ciddi ve esas problemlerinden biri,varlık ile oluş arasındaki ilişkiyi açıklama noktasında ortaya çıkar. Varlık alanı insan zihninde idelerle ideal olarak tesis edilir ve paradoksal bir biçimde insan zihninin kendisinin tesis ettiği ideal alan doğrultusunda veya gölgesinde oluş alanında yaşam sürülür. Bu bakımdan, bir bütün olarak olgusal alan idelerle kurulan varlık alanıyla veya idelerin sunduğu idealler ölçüsünde determine edilir. Bu ideler doğru ve yanlış olabilirler. Yanlış bir ide kendi içerisinde tutarsız veya düzensiz bir saçmalık değildir, fakat onun da tıpkı doğru bir idede olduğu gibi kuralları ve bir dizgesi vardır. Bu bakımdan, yanlış ideler sistemin bir parçası olarak doğrunun oluşumu açısından zorunlulukla bulunur. Filozof, Hegelin ifadesiyle, dar anlamda kavramlarla değil, idelerle uğraşandır. Bu bakımdan, filozofun işi, her şeyden önce yanlış olanı teşhis ve teşhir etmek ve ardından doğru olanı ortaya koymak suretiyle yanlış olanı zihinlerden ötelemektir. Yanlış olanı ortaya koymak, yanlışlığın kaynaklandığı temelleri ifşa etme anlamına gelir. Bu bakımdan, insanın yaşam veya eylemsellik alanında kendisinde doğası gereği ve potansiyel olarak bulunan güçlerini, şu ya da bu aşkın birtakım belirleyici idelerden dolayı aktüelleştiremediği bir düzeni ilk önce problemleriyle birlikte ifşa eden ve sonrasında ifşa ettiği düzeni arzu ve özlemleri ölçüsünde yeniden tesis eden önemli filozoflardan biri, Benedictus de Spinozadır. Bu çalışmada, insanın yaşam alanında mevcut düzenlerin aşkın bir varlık idesi-anlayışı temelinde belirlenen insan idesinden kaynaklanan insan doğasıyla insanın esas özüne uygun bir yaşam sürmediği yönündeki düşüncesinden hareketle, yeni bir insan doğası ve dolayısıyla onun kendisinde temellendiği bir varlık ya da Tanrı kavrayışı oluşturma noktasında Spinoza felsefesi üzerine, onun en temel kuramlarından olan conatus kuramı ekseninde metafizik ve etik bir düzlemde inceleme yapılacaktır.