Yöresel olarak kullanılan kavramların fen ile ilişkilerinin incelenmesi: Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Nilüfer Mutlu

Danışman: SALİH ÇEPNİ

Özet:

Bu çalışmanın amacı Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde beslenmeyle ilgili yöresel ürünlerin üretiminde kullanılan dilin bilimsel dile dönüştürülmesi ve okullarda yerel bilim temelli fen eğitiminin güçlendirilmesini sağlamaktır. Araştırmanın örneklemini; Güney Doğu Anadolu Bölgesinde belirlenen Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin illerinde üretilen ünlü, yöresel ürünlerle tanınmış 9 üretici ve Akdeniz Bölgesinde belirlenen Kahramanmaraş ilinde üretilen yöresel ürün olan Maraş tarhanasıyla tanınmış 3 üretici oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmada yerel bilim üzerine odaklanan bir nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak gözlem ve yarı yapılandırılmış görüşme soruları kullanılmıştır. Bu kapsamda tandır ekmeği, Maraş tarhanası, Antep peyniri, meyan şerbetini yapan üreticilerle ardışık mülakatlar yürütülmüştür. Yöresel ürün geliştirilme süreci fotoğraflanıp arşivlenmiştir. Mülakat ve gözlem süreci yaklaşık her üretici için 3- 4 gün devam etmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi metodu kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; gözlemler ışığında mülakatlardan elde edilen cevaplar doğrultusunda yerel halkın atalarından öğrendiği bilgilerle yöresel gıda üretimine devam ettiği, bilimsel literatürden uzak kaldıkları görülmüştür. Araştırmalardan yola çıkarak araştırma sonucuna örnek verecek olursak peynir ve tarhana yapımlarında daha çok maya kullandıklarını mülakat yapılan üreticiler söylemiştir; fakat fermantasyon olayından bahseden bir üretici olmamıştır. Bir diğer örnek tarhananın besin değerinin çok yüksek olduğu bilinmekte; fakat halk bilimsel kaynaklardan yararlanarak bu bilgiye ulaşmamıştır; genel olarak bu yargıya atalarından tarhananın besin değerinin yüksek olduğunu duydukları için varmışlardır. Bunlar gibi birçok örnek çalışmada yer almaktadır. Hem kültürümüzün daha iyi tanıtılması hem derslerin hayatla daha iç içe olabilmesi için yöresel gıdalardaki bilimin okul derslerinde daha çok kullanılması önerilmiştir.