Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Tuncay Erbaşlar
Danışman: YÜCEL TAŞDEMİR
Özet:Bu çalışma kapsamında, Bursa atmosferindeki klasik hava kirleticilerin seviyeleri, mekana ve zamana bağlı değişimleri, meteorolojik parametrelerle ilişkileri ve birbirleri ile olan etkileşimleri incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak tartışılmıştır. İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 7 semtte (Çekirge, Karaman, Küçük Balıklı, Eğitim, Arabayatağı, Santral Garaj, Tophane) ölçülen Ocak 1988-Aralık 2003 periyotları arasındaki günlük partikül madde (PM) ve kükürt dioksit (SO2) değerleri ile 2001 ve 2003 yıllan arasında Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından 2 ölçüm istasyonunda (Heykel ve Duaçınarı) yarım saatlik olarak toplanan SO2, PM, karbon monoksit (CO), hidrokarbonlar (HK), ozon (O3) ve azot oksitler (NOx) konsantrasyonları değerlendirilmiştir. Heykel'in şehrin işlek caddelerinden biri olması sebebiyle araç trafiğinden kaynaklanan hava kirliliğinin (Özellikle NOx, CO, PM ve SOa) toplam kirlilikteki oranının yüksek olduğu hesaplanmıştır. Yüksek konsantrasyon seviyelerinin en önemli sebepleri, trafiğin yoğun olması ile birlikte bölgedeki yüksek binaların ve düşük rüzgar hızlarının kirleticilerin seyrelmesini engellemesidir. SO2 kirleticisinin 1988-2003 yıllan arasındaki kış aylan konsantrasyonlarının ortalaması (197,2+150,6 u.g/rn3) yaz aylan ortalamasının (44,5+20,9 u,g/m3) yaklaşık 5 katıdır. Aynı şekilde, PM kirleticisinin bu zaman aralığındaki kış aylan konsantrasyon ortalaması (90,6+40,71 ug/m3) yaz ayları ortalamasının (18,9+10,63 p-g/m3) yaklaşık 5 katıdır. Bu sonuçlar, Bursa' da gözlenen SO2 ve PM kirliliklerinin büyük oranda ısınma amaçlı yakmalardan kaynaklandığını göstermektedir. Ölçüm periyodunda (1988-2003) en yüksek ortalama S02 (102,16 p.g/m3) ve ortalama PM (67,78 (ig/m3) değerleri Arabayatağı ve Eğitim' de ve en düşük ortalama SO2 (61,15 u,g/mJ) ve PM (39,8 jıg/m3) değerleri de Karaman'da saptanmıştır.SO2 ve PM konsantrasyonları ile meteorolojik parametreler arasında lineer, eksponansiyel, üslü ve logaritmik modeller oluşturulmuştur. Modelleme çalışmaları sonucunda kuvvetli korelasyonlar gözlenmemiştir. Kirletici konsantrasyonlarının sıcaklık ve rüzgar hızı ile ters, basınç ve nem ile doğru orantılı olarak değiştiği belirlenmiştir. Duaçınarı ve Heykel Semtleri'nde yapılan ölçümlerde CO, Nöx, S02, PM, O3 ve HK konsantrasyon değerleri arasındaki korelasyon katsayıları hesaplanmış ve bu değerler Duaçınarı'nda 0,01 ile 0,97 arasında, Heykel'de 0 ile 0,96 arasında değişmiştir. Her iki semtte konsantrasyonlar arasındaki en yüksek korelasyonlara kış mevsiminde, en düşük korelasyonlara yaz mevsiminde rastlanmıştır.