Amasya tekkeleri

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tolga Aydın

Eş Danışman: DOĞAN YAVAŞ, Doğan Yavaş

Özet:

Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen Türkler ile başlayan göç hareketleri Amasya'nın şehir gelişimi üzerinde etkin rol oynamıştır. Amasya şehri bulunduğu konum itibari ile Anadolu'da boğaz görevi görmektedir. Dağların arasında kalan ovanın korunaklı olması şehrin birçok medeniyet tarafından ele geçirilmesine sebep olmuştur. Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen Türkler arasında icazet alıp yola çıkan dervişler bulunmaktadır. Bu dervişler Anadolu'nun fethedilip yurt olarak benimsenmesinde büyük rol oynamışlardır. Aynı zamanda göç eden Türklerin Anadolu'ya yerleşmelerinede öncelik etmişlerdir. Orta Asya'dan gelen dervişlerin Amasya'ya gelip yerleşmesi Anadolu Selçuklu Dönemi'ne denk gelmektedir. Büyük Selçuklu Devleti'nin Orta Asya'da birçok yerde kurmuş olduğu hankah geleneği Anadolu'da da kendini göstermektedir. Bu geleneğe bağlı olarak Amasya'nın ilk tekkesi Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yapılmıştır. Bu hankahlar Orta Asya'dan gelen dervişlerin yönetimine bırakılmakta ve bu dervişler bu mekânlarda halka sohbet vermektedirler. Ayrıca bağlı olduğu tarikat yolunu müridlerine öğreterek onların mürşid olmalarını sağlamaktadırlar. Anadolu Selçuklu Devleti'yle başlayan bu serüven kendisinden sonra gelen Türk devletleriyle aynı faaliyeti devam ettirecektir. Bu devletler arasında Amasya'da en çok tekke yapan Osmanlı Devleti'dir. Dünya üzerinde yayılmış büyük tarikatların; Amasya'da tasavvufi irşad yapması için devlet adamları tarafından tekke yaptırılması ve onların buraya gelip tekke inşa ettirmeleri, Amasya'nın "Evliyalar Şehri" olarak anılmasını sağlamıştır. Amasya şehrinin Türk dönemleriyle başlayan tasavvuf hareketlerinin şehir üzerinde vücut bulmuş bütün tekkelerinin kaynaklar üzerinden ve arazi çalışmalarıyla, günümüze gelmiş ve gelmemiş olanları tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu tekkeler hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiş ve sanat tarihi metoduyla yapılar incelenmiştir. Bu yapıların konumları kaynaklardan edinilen bilgilerle harita üzerinde gösterilmiştir.