Vadeli işlem piyasaları ve spot piyasalarda fiyat keşfi ve volatilite yayılımı: Borsa İstanbul'da bir uygulama


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ESEN KARA

Danışman: ADEM ANBAR

Özet:

Yatırımcılar açısından piyasalara gelen bilgi akışına hâkim olabilmek ve yatırım politikalarını bu bilgiler doğrultusunda hazırlayabilmek son derece önemli bir olgudur. Vadeli işlem piyasaları ile spot piyasalar arasındaki fiyat keşfi, liderlik-gecikme ve volatilite yayılımı ilişkileri de optimal portföy oluşturma bağlamında önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de vadeli işlem ve spot piyasaları arasındaki söz konusu ilişkiler, BIST 30 endeksi bağlamında, 2 Şubat 2006 - 30 Kasım 2016 dönemi için, gün sonu fiyat verileri kullanılarak araştırılmıştır. Çalışmada, piyasa fiyatları arasındaki ilişki ile piyasaların fiyat keşfine sağladıkları katkı, Johansen eşbütünleşme testi, VECM modeli ve Granger nedensellik analizi yardımıyla incelenmiştir. Analiz sonuçları, piyasaların uzun dönemde birlikte hareket ettiğine, piyasa fiyatları arasındaki uzun dönem denge ilişkisinden sapmaların tekrar dengeye geldiğine ve piyasa fiyatları arasında iki yönlü bir nedensellik ilişkisinin bulunduğuna işaret etmektedir. Çalışmada incelenen bir diğer konu, negatif ve pozitif şokların piyasa volatiliteleri üzerindeki etkisidir. Bu amaçla uygulanan GJR-GARCH analizi sonucunda, her iki piyasanın da kendi negatif şoklarına, pozitif şoklara kıyasla daha yüksek bir tepki verdiği tespit edilmiştir. Piyasa volatiliteleri arasındaki yayılım ilişkisi ile zamana göre değişen dinamik koşullu korelasyon ilişkisi ise, DCC-GARCH yöntemi ile araştırılmış, piyasalar arasında iki yönlü bir volatilite yayılımının varlığına ve piyasa getiri volatiliteleri arasında güçlü bir bağımlılığın olduğuna dair bulgulara ulaşılmıştır. Yapılan analizler neticesinde elde edilen bulgular, söz konusu piyasalarda meydana gelen fiyat ve volatilite değişimleri arasında karşılıklı bir nedensellik ilişkisinin varlığına ve yeni bilginin her iki piyasada da yayıldığına işaret etmektedir. Bu sonuç, her iki piyasanın da fiyat keşfi ve volatilite yayılımında rol oynadığı hipotezini desteklemektedir.