Tarihi taş köprülerin yapım teknikleri ve malzeme kullanımı açısından incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÇİĞDEM MERİÇ CEVAHİR

Danışman: Muhammed Bilal Bağbancı

Özet:

Bu çalışmada, tarihi taş köprülerin Roma döneminden Osmanlının son dönemine tarihsel süreçleri ve değişimleri, kullanılan malzemeler, yapım teknikleri ile yapısal özellikleri çeşitli örnekler üzerinden kronolojik olarak incelenmiştir. Birinci bölümde kültürel miras, mimari miras kavramları ve teknoloji tarihinin önemli yapıları olan köprülerin korunmasıyla ilgili yasalar ile konunun amaç, kapsam ve yöntemi belirlenmiştir. İkinci bölümde konuyla ilgili yararlanılan ana kaynaklara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde harita üzerinde tarihi yol ağları gösterilmiş ve tarihi köprülere ait envanter bilgileri verilmiştir. Tarihi taş köprülerin Hitit döneminden Erken Cumhuriyet dönemine kadarki tarihsel süreci anlatılmıştır. Ayrıca taş köprülerin yapı elemanlarının terimleri, yapım teknikleri ve kullanılan malzemeler Roma döneminden Osmanlı dönemine sırasıyla temeller, tempan duvarları, kemerler, döşemeler ve mimari öğeler (taşıyıcı ayaklar, korkuluklar, kornişler, baba taşları, kitabe ve kitabe köşkleri, seyir terası, selyaranlar, hafifletme odacıkları, hafifletme gözleri, kapılar, pencereler, namazgah, mihrap, çatı sistemleri, çörten, merdivenler, süslemeler) başlıkları altında ele alınmıştır. Sonrasında da taş köprülerde meydana gelen hasarlar ve güçlendirme çalışmaları çeşitli örnekler üzerinden detaylı olarak ele alınmıştır. Köprüleri oluşturan ana taşıyıcı elemanlar olan temeller, tempan duvarlar, kemerler ve döşemelerde oluşan hasarlar ile zemin kaynaklı oluşabilecek hasarlar başlıkları altında incelenmiştir. Dördüncü bölümde tüm çalışmanın kısaca değerlendirilmesi yapılarak elde edilen bulgular özetlenmiştir. Beşinci bölümde sonuç olarak bu yapıların uzun yıllar daha yaşayabilmeleri için, yapım sistemlerinin ve kullanılan malzemelerin iyi bilinmesi, onarımlarının özgüne uygun, doğru tekniklerle yapılmasının sağlanması gerekmektedir.