Abdurrahman Bistâmî’nin Nazmü’s-Sülûk Fî Müsâmereti’l-Mülûk adlı eseri ve Osmanlı tarih yazımındaki yeri

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Rıfat Karaman

Danışman: İlhami Oruçoğlu

Özet:

Osmanlı’da ilk tarih eserlerinin ortaya çıkışı, 15. yüzyıla yani kuruluşundan bir asrı geçen bir zamana rastlar. Dolayısıyla bu durum o dönemde yazılmış tarih eserlerini değerli kılmaktadır. İncelemiş olduğumuz eser Osmanlı’nın ilk tarih eserlerinin yazılmaya başlandığı dönemde kaleme alınmıştır. Çalışmada öncelikle, Bistâmî’nin doğumu, vefatı, okuduğu ve yazdığı eserler ile ilişkide olduğu kimseler ve coğrafya ele alınmıştır. Bu kısım Bistâmî’nin kendi eserleri, Bistâmî’den bahseden klasik eserler ve Bistâmî ve eserleri üzerine yapılan çalışmalardan yararlanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde müellifin kim olduğunun tespitinin ardından, ikinci bölümde eseri Nazmü’s-sülûk fî müsâmereti’l-mülûk’a geçilmiştir. Eserin öncelikle yazma nüshalarına ulaşılmıştır. Daha sonra ulaşabildiğimiz nüshalarından istifadeyle muhtevası, kaynakları, üslubu, yazılış tarihi gibi yönleri itibariyle eser ele alınmıştır. Çalışmamızın üçüncü kısmında ise eserin Osmanlı tarih yazımındaki yeri ele alınmıştır. Konu, yazıldığı dönem, ele aldığı konular, Memlük tarih yazımıyla birlikte klasik İslâm tarih yazımının Osmanlı’ya taşınması ve etkilemiş olabileceği eser ve müellifler açısından değerlendirilmiştir. Nihayeti itibariyle hem müellifin hem de eserin Osmanlı’nın ilim dünyasında, daha özelde ise eser ve müellifin Osmanlı tarih yazımında önemli bir yere sahip olduğuna ulaşılmıştır.