Klasik Arap edebiyatında bir mizah tekniği olarak kutsal metnin gücünden yararlanma

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Muhammed Efil

Danışman: ŞENER ŞAHİN

Özet:

Klasik Arap mizahının en dikkat çekici ve nevi şahsına münhasır özelliklerinden birisi olarak, Müslümanların kutsal kitabı Kur'ân-ı Kerim'e ait birçok ayeti veya ayet par-çasını, mizahın özünü teşkil edecek biçimde bir güldürü vesilesi olarak kullanmış olması, mizah tarihi ve mizah felsefesi açısından analiz edilmeyi hak eden bir olgudur. Klasik Arap nevadirinin zengin konu başlıkları ve ele aldığı belli başlı temaların hemen hemen tümüne Kuran eksenli nüktecilik kapsamında üretilmiş olan mizah malzemesinde de eksiksizce değinilmiştir. Dolayısıyla İlahi hitaba ait bütün bir ayetin ya da ayet parçasının yerine göre bir cimrinin pintilik düzeyini hicvederken, bir kabile çekişmesi kapsamında üstünlük yarışına giren tarafların birbirlerine hakaretamiz ifadelerle saldırırken, bir bede-vinin Kuran bilgisi hususundaki cehaletini yüzüne vururken, idama mahkûm edilen bir kurbanın canını kurtarmaya çalışırken, öfkesi kabaran bir yöneticinin hiddetini yatıştırır-ken, görülen bir rüyayı tevil ederken ya da şahit olunan müstehcen bir sahnenin tasviri yapılırken vs. kullanıldığını görebiliriz. Çalışmamızda mizahın bu çok özel biçimi kullanıla-rak üretilen anekdotlarda hangi tekniklerin uygulandığı ve hangi maksatların güdüldüğü üzerinde kapsamlı bir şekilde durulmaya çalışılmış ve bu tekniği kullanan sosyal kesim-ler ve meşhur nüktedanlara yer verilmiştir.