İBN SİNAN EL-HAFÂCÎ’YE GÖRE FESÂHATİN SIRRI


Creative Commons License

Akay F.

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.27, no.2, pp.67-97, 2018 (Peer-Reviewed Journal)

Abstract

İbn Sinân Hafâcî (ö.466/1073) fesâhatin ve hakikatinin ne olduğu konusunda meydana gelen görüş ayrılıklarını gün ışığına çıkarmak amacıyla kaleme aldığını dile getirdiği Sirru’l-Fesâha isimli eserinde öncelikle fesâhat ve belâgat kavramlarını incelemiş ve aralarındaki farkı ortaya koymaya çalışmıştır. Bu bağlamda fesâhatin lafızlara, belâgatin ise manalarla birlikte lafızlara ait bir nitelik olduğunu ifade etmiştir. Bu makalede Hafâcî’nin üzerinde durduğu temel kavram olan fesâhati nasıl tanımladığı, kendisinden önceki bazı önemli belâgat âlimlerinin görüşlerine temas edilerek incelenecektir. Dolayısıyla eserini kaleme alırken başvurduğu diğer belâgat ve fesâhate dair eserlerde bulunan birtakım görüşlere de yer verilerek kendisinden önceki âlimlerden faydalandığı ve ayrıştığı noktalara da temas edilecektir. Hafâcî’nin fesâhat kavramını açıklarken kullandığı, nazım ve nesir örneklerinden hareketle hem fasih bir kelime hem de fasih bir kelamın sahip olması gereken şartlar maddeler halinde ele alınacaktır. Sonuç olarak da genelde, Arap dilinde fesâhat konusunun ayrıntılı bir şekilde ele alındığı en önemli eser olmasının yanı sıra, Hafâcî’nin odaklandığı konunun fesâhat olması sebebiyle bu eserin Sirru’l-Fesâha olarak isimlendirildiğini düşünmek mümkündür.