Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi 46. Ulusal Kurultayı , Antalya, Türkiye, 23 - 27 Ekim 2024, ss.193-194, (Özet Bildiri)
3 Boyutlu Planlama ve Plastik Cerrahide
Kullanımı
Süleyman Çeçen
Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Plastik
Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı
Giriş: Plastik cerrahi branşı doğuşu ve gelişimi göz
önüne alındığında temelde çeşitli branşlarca karşılaşılan
problemleri çözmenin öne çıktığı söylenebilir. Problemin
çözümü için ise problemin çeşitli araçlar ile incelenmesi ve
olası çözüm yolları üretilmeye çalışılması planlama aşaması
için olmazsa olmazdır. Gelişen teknoloji sayesinde yeni
araçlar hatta aynı verinin farklı şekillerde irdelenmesini
sağlayan bilgisayar programları planlama aşaması için çok
kıymetli veriler sağlamaktadır.
Özellikle 3 boyutlu değerlendirme ve planlamanın öne
çıktığı baş boyun rekonstrüksiyonu için bu farklı araçlar
çok kıymetli fırsatlar sağlayabilir. Bu ihtiyaç özellikle
yumuşak doku defekti ile birlikte kemik defektinin eşlik
ettiği yüz defektlerinde tümörün ablasyonu sonrası oluşan
rekonstrüksiyon ihtiyacında kemikli serbest fleplerin
planlanması, hazırlanması aşamasına önemli katkılar
sağlayabilir.
Bu çalışmamızın amacı 3 boyutlu planlamanın yapılması
için kullanılabilecek bilgisayar programları ve yapımı
hakkındaki bilgilerin paylaşılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: 2023-2024 yıllarında mandibulada
tümör nedeniyle KBB tarafınca opere edilen ve tarafımızca
rekonstrüksiyon uygulanan hastalar dahil edildi. Hastalar
ameliyat günlerinden en azından bir hafta önce güncel yüz
BT ve alt ekstremite anjio BT eşliğindi muayene edildi. Olası
cerrahi rezeksiyon marjı ve rekontrüksiyon seçenekleri
değerlendirilerek yapılacak 3 boyutlu plan ana hatları ile
belirlendi.
Tümör rezeksiyonu sonrası geniş mandibula defekti
oluşacağı öngörülen hastalarda rekonstrüksiyon için
ücretsiz yazılımlar olan 3D Slicer, Horos, Meshlab ve
Blender 4.1 ile üç boyutlu hazırlık süreci değerlendirildi.
Hastaların BT tarama görüntüleri, 3D Slicer veya Horos
programı aracılığıyla kemik penceresi seçilerek üç boyutlu
formata dönüştürüldü. Ardından Meshlab ve Blender 4.1
programları aracılığıyla rezeksiyon yapacak cerrahın
öngörüsü doğrultusunda mandibula kesim planı belirlendi.
Oluşan defekt alan için aynı hastanın fibula BT anjiografi
tarama görüntüleri aynı programlar aracılığıyla önce üç
boyutlu yapıya dönüştürüldü.
Segmenter mandibulektomi sonrası defektin sadece
yumuşak doku ile rekonstrüksiyonu sağlanacak hastalarda
kullanılacak rekonstrüksiyon plağının hazırlanması için
hastanın mandibulasının 3 boyutlu baskısı hazırlandı.
Ayrıca rezeksiyon sonrası segmentlerin redüksiyonu için
oklüzyonu sağlamak için redüksiyon rehberi hazırlandı.
Segmenter mandibulektomi sonrası defektin onarımı için
fibula flebi planlanan olgularda ise rekonstrüksiyon plağı
için mandibulanın 3 boyutlu baskısı, redüksiyon rehberi
dışında fibula içinde kesme rehberi hazırlandı. (Resim 1)
Sonuçlar: Tüm hastalarda mandibula, redüksiyon
rehberi ve fibula flebi uygulanacak hastalarda ise kesme
rehberleri.stl formatında formatı baskı için hazırlandı. 3
194
boyutlu baskıdan alınan malzemeler steril edildikten sonra
kullanıldı. Kullanılan redüksiyon rehberi ile mandibula
defektinin büyüklüğüne rağmen redüksiyon sağlandı ve
bükülmüş olan rekonstrüksiyon plağı ile fiksasyon yapıldı.
Postoperatif dönemde oklüzyonda bozulma, asimetri veya
kondil bölgesinde ağrı gibi şikayetler olmadı. (Resim 2)
Tartışma: Mandibula rekonstrüksiyonu için kullanılan
fibula uzun ve düz yapısı nedeniyle kullanım aşamasında
genellikle çoklu osteotomi ihtiyacı gelişmektedir. Yeterli
doğrulukta, netlikte ve hızlı hareket etmeye yarayan çeşitli
ölçüm yöntemleri ile osteotomiler hızlandırılmaktadır.
Ayrıca gelişen teknoloji 3 boyutlu baskı teknikleri bu
planlama aşamasını daha kolay hale getirmektedir. Fakat
bu tip teknolojilerin cerrah tarafından öğrenilmesi, uygun
kaynaklara erişim önemli zorluklar teşkil etmektedir. Çeşitli
firmalar bu konuda planlama ve baskı hizmeti verse de bu
durum maliyeti artırabilir. Bundan dolayı cerrahın çeşitli
programları kullanarak planlamayı kendisinin yapması
maliyeti daha makul bir seviyeye getirmekte, farklı
senaryolara hazır olmayı sağlamakta ve güncel teknolojik
değişime ayak uydurmayı sağlamaktadır.
3 boyutlu planlamanın ilk basamağında güncel
tomografiden hastanın çalışılacak kemik segmentlerinin
verisinin alınması, çeşitli programlar ile temizlenmesi ve
hataların düzeltilmesi olacaktır. Ardından Blender, 3D Slicer
veya Meshmixer programı ile yapılacak cerrahinin planına
uygun mandibula ve fibula için kesi rehberi, fibula ile
rekonstrüksiyonu yapılmış mandibula olarak.stl formatında
çeşitli dosyalar hazırlanır. En son basamakta ise hazırlanan
dosyalar baskıya verilir. Baskıdan alınan rehberler sterilize
edildikten sonra ameliyatta kullanmaya uygun hale gelir.
Hazırlanan rehberler ile fibulanın pedikülünü ayırmaksızın
plana uygun şekilde osteotomi yapılabilir ve rekonstrüksiyon
plağı ile defekte konulmaya hazır hale getirilebilir.
Serbest fibula flebi ile yapılacak rekonstrüksiyonlarda üç
boyutlu sanal planlama flebin iskemi süresini ve cerrahi
süreyi kısaltmak amaçlandı ve maliyet dezavantajını
azaltmak için ücretsiz yazılımların kullanıldı. 3 boyutlu
yazıcılar ile şekillendirilmiş titanyum rekonstrüksiyon plağı
dahil tüm kılavuzları temin etmek mümkündür. Fakat
şekillendirilmiş titanyum rekonstrüksiyon plağının üretim
maliyeti nedeniyle temin edilmedi, yerine hazırlanan
rekonstrükte edilen mandibula üzerinde rekonstrüksiyon
plağı büküldü. Yapılan planlamalar ile rehberler hazırlanarak
cerrahi süre kısaltılmaya çalışıldı, aynı zamanda tüm
işlemleri yapan cerrahın şekillendirme sürecinde harcadığı
efor cerrahi esnasında değil, öncesinde bilgisayar başında
olacak şekilde dönüşmüş oldu.
3 boyutlu planlama ve baskı teknolojileri mandibula
rekonstrüksiyonun çeşitli basamakların uygulanmasında
kolaylıklar sağlamaktadır. Bu teknolojinin öğrenilmesi,
yapılması ve güncel olarak takip edilmesinin plastik cerrahi
branşının gelişimine ve dönüşümüne katkı sağlayacağını
düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: mandibula, 3 boyutlu planlama,
mikrocerrahi