Türkiye’de Gümrük Müşavirlerinin Tek Pencere Sistemi Uygulamalarına Yönelik Algı Ve Tutumlarının Vergi Uyumuna Etkisi


Selen U., Akbelen Z.

Gümrük ve Ticaret Dergisi, cilt.8, sa.26, ss.64-80, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 8 Sayı: 26
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: Gümrük ve Ticaret Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.64-80
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Gümrük işlem süreçlerinin basitleştirilmesi ve yükümlülerinin gümrük vergilerine uyumunun artırılması amacıyla bilgi işlem teknolojilerinden yaygın biçimde yararlanılmaktadır. Tüm dünyada “Kağıtsız Gümrük” sloganıyla entegrasyon çalışmaları yürütülmektedir. Türkiye’de de yönetsel ve teknolojik açıdan gümrüklerde modernizasyon çalışmaları, gerçek zamanlı bir otomasyon sistemi olan, “BİLGE” sistemi altında yürütülmektedir. BİLGE sistemi, gümrük işlem sürecinde ihtiyaç duyulan resmi bilgi ve belgelerin elektronik ortamda tek merkezden talebini ve teminini sağlayan Tek Pencere Sistemi ile entegre edilmiştir. BİLGE ve Tek Pencere Sistemi uygulamalarının gümrük yükümlülerinin vergiye uyumunu artırması beklenmektedir. Çalışmanın amacı, gümrük işlem süreçlerinde ve vergilemesinde aktif rol alan gümrük müşavirlerinin Tek Pencere Sistemini algılama ve e-devlet uygulamalarını içselleştirme düzeyinin vergi uyumuna etkisinin belirlenmesi biçiminde tanımlanmıştır. Çalışmada gümrük müşavirlerinin Tek Pencere Sistemin vergiye uyumuna etkisi “Teknoloji Kabul Modeli”, “DeLone & MacLane Modeli” ve “Güven Teorisi”sinden hareketle oluşturulan bir model üzerinden analiz edilmiştir. Çalışmada literatürden yararlanılarak oluşturulan yapılandırılmış bir ölçek kullanılarak, doğrudan veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Ana evren Türkiye’deki “gümrük müşavirleri”, “müşavir yardımcıları” ve “yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri” olarak belirlenmiştir. Ölçekten hareketle belirlenen yedi faktör, SPSS 23 programında, açıklayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Yapılan bu analiz sonucunda faktörlerin modeli açıklama gücüne sahip olduğu görülmüştür.

Information processing technologies are widely used in order to simplify customs procedures and increase compliance of taxpayers with customs duties. Integration studies are carried out all over the world with the slogan of “Paperless Customs”. In Turkey, administrative and technological modernization works in customs are carried out under the “BİLGE” system, which is a real-time automation system. The BİLGE system is integrated with the Single Window System, which enables the request and supply of official information and documents needed in the customs process from a single center in electronic environment. BİLGE and Single Window System applications are expected to increase tax compliance of customs payers. The aim of the study is defined as determining the effect of the level of perception of the Single Window System and the level of internalization of e-government applications by the customs consultants, who take an active role in the customs process and taxation, on tax compliance.

In the study, the effect of customs brokers on the tax compliance of the Single Window System was analyzed through a model based on the “Technology Acceptance Model”, “DeLone & MacLane Model” and “Trust Theory”. In the study, direct data collection method was used by using a structured scale created by using the literature. The main universe is determined as “customs consultants”, “assistant consultants” and “authorized customs consultants” in Turkey. Seven factors determined from the scale were subjected to explanatory factor analysis in the SPSS 23 program. It has been seen that the factors have the power to explain the model.