2nd International Congress of Recycling Economy & Sustainability Policy, Tekirdağ, Türkiye, 17 - 18 Ekim 2024, cilt.1, ss.1-10
Çevresel sorunların artışıyla sürdürülebilir mimari önem kazanmıştır. Ancak sürdürülebilir mimari, binanın yaşam döngüsü boyunca çalışılması gereken, çok boyutlu bir kavramdır. Döngüsel ekonomi yaklaşımı, üretimde yeniden kullanım ve geri dönüşümü temel alarak çevresel zararı azaltmayı hedeflemektedir. Mimarlıkta sürdürülebilirlik, döngüsel ekonomi yaklaşımıyla paraleldir. Bu çalışmanın amacı döngüsel ekonomi kavramını sürdürülebilir mimari çerçevesinde, binaların yaşam döngüleri üzerinden kavramsal olarak incelemektir. Yaşam döngüsünün adımlarında döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik ilkelerini belirlemek için literatür analizi kullanılmıştır. Barutçugil’in bina yaşam döngüsü şeması (2008) temel alınarak sürdürülebilir bir binanın döngüsel ekonomi prensiplerine uygun yaşam döngüsünü oluşturmak üzere yeniden şekillendirilmiştir. Buna göre binalarda sürdürülebilirlik, ulusal ve bölgesel ölçekte yapılan planlarla başlamaktadır. Bu süreçte ana paydaş devlettir. Devamındaki talep sürecinde sürdürülebilirlik kavramının öne çıkması için toplumun sürdürülebilirlik bilinci ve devlet tarafından sürdürülebilir yaklaşımları destekleyen finansal avantajlar sağlanması önem taşımaktadır. Tasarım evresiyle birlikte süreçte döngüsellik başlamaktadır. Tasarım sürecinde alınacak önlemler yaşam döngüsü analizi, malzeme seçimleri, geri dönüştürülmüş/dönüştürülebilen malzemelerin kullanımı, enerji verimliliği, yapım ve yıkım evrelerin planlanması, kullanıcının tasarım sürecine katılımı, esnek ve kullanıcıya uygun tasarım olarak sıralanmaktadır. Tasarım evresini sözleşme ve yapım süreçleri izlemektedir. Yapım sürecinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, prefabrikasyon yöntemlerinin kullanımı, atık yönetimi önem taşımaktadır. Bu süreçte tasarımcı, yüklenici ve kullanıcı olmak üzere tüm paydaşların sürdürülebilirlik hedeflerini gözetmesi gerekmektedir. Dağıtım ve teslim süreçlerinin ardından binanın kullanım evresine geçilmektedir. Kullanım evresinde yenilenebilir enerjilerin kullanımı, atık yönetimi, enerji ve su tasarrufu önemlidir. Bakım, onarım süreçleri kullanım evresinde yer alabilmektedir. Bunları geri dönüşüm evresi izlemektedir. Bu adımda malzemelerin ve yapı elemanlarının geri dönüştürülmesi, yeniden kullanımla tekrar yaşam döngülerine katılması ve yeni tasarım süreçlerine dahil olması hedeflenmektedir. Bu sayede bir sürecin çıktıları, atık haline gelmek yerine bir diğer sürecin girdileri olarak döngüsel ekonomi prensiplerini sağlamaktadır. Mimarlıkta lineer yerine döngüsel süreçlerin kullanımı, sürdürülebilirlik hedeflerine yaklaşılmasını sağlamaktadır. Bunun için özellikle tasarım evresinde alınan kararlardır belirleyicidir. Bu çalışma birinci yazarın tamamlamış olduğu yüksek lisans tezinden oluşturulmuştur.