Sağlık Davranış Kuramları Çerçevesinden Hamilelikte Sigara Bırakma: Güncel Bir Derleme

Acar D., Sertel Berk H. Ö.

CURRENT APPROACHES IN PSYCHIATRY, cilt.14, sa.2, ss.1, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 14 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.18863/pgy.898127
  • Dergi Adı: CURRENT APPROACHES IN PSYCHIATRY
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Academic Search Premier, Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), Psycinfo, Directory of Open Access Journals, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hamilelikte sigara kullanımı hem anne hem de bebeğin sağılığını etkilediğinden hamilelikte sigara bırakma önemli bir sağlık davranışı olup sağlık psikolojisinin de önemli konularından biridir. Bu makalenin amacı, hamilelikte sigara bırakma davranışını “sağlık davranış kuramları” çerçevesinde ele alan betimsel çalışmaların ve bu konuda 2000 yılından sonra yürütülmüş kuram temelli müdahale çalışmalarının gözden geçirilmesidir. Bu amaçla çeşitli veri tabanları Şubat-Mart 2021 tarihleri arasında “gebelerde/hamilerde sigara bırakma”, “sağlık davranış modelleri”, “teori temelli müdahaleler” anahtar kelimeleri ile taranmıştır. Bu kapsamda konuyla ilgili yaklaşık 70 makaleye erişilmiş ancak kuram temelli müdahaleler kapsamında sadece 9 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Ulaşılan çalışmaların sosyal bilişsel kuram, planlı davranış teorisi ve transteoretik model kapsamında ele alındığı ve hamilelerde sigarayı bırakma niyetinin önemli yordayıcısının kuramlar üstü bir kavram olan öz-etkinlik olduğu görülmüştür. Konuyla ilgili yürütülen kuram temelli müdahalelerin etkililiklerine dair net bulgulardan bahsetmek zor olsa da, çalışmalar değişim evrelerine uygun müdahalelerin destekleyici olabileceğine işaret etmiştir.

Anahtar sözcükler: Hamilelik, sigara bırakma, sağlık davranış kuramları