İSLAM HUKUKUNUN AFETZEDELERE TANIDIĞI RUHSATLAR

Creative Commons License

Bulutlu Y.

ACADEMY 1. ULUSLARARASI DEPREM ÇALIŞMALARI KONGRESİ 21 Mayıs 2023 Istanbul /ACADEMY 1st International Conference on Earthquake Studies May 21, 2023 Istanbul, İstanbul, Türkiye, 21 Mayıs 2023, ss.50-51

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.50-51
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanoğlu yaratıldığı günden bugüne kadar yaşam yeri olan yer kürede çeşitli doğal afetlerle yüz yüze kalmış ve kalmaya devam etmektedir. Bu afetler insan iradesi dışında gerçekleşen afetler olup engellenmesi mümkün değilken birtakım tedbirler alınarak mal ve can kaybı en aza indirilebilir. Bu konuda tedbirlerin artırılması devlet mekanizması tarafından gerçekleştirilmesi ve denetilmesi gerekirken diğer taraftan halkın bilinçlendirilmesi basına ve dini hitap erlerine düşmektedir. Nitekim İslam dininin temel kaynağı olan Kur’an’da afetler karşısında önceden tedbir almayı ve yaratanı anmayı tavsiye edilmektedir.

İslam hukukunun tarihi seyrine bakıldığında ilk dönemden günümüze afetler konusunda birçok meselenin ele alındığı görülmektedir. Bu meselelerin bir kısmı doğrudan Kur’an’da zikredilirken diğer bir kısmı müçtehitler tarafından ayetlerden istinbat edilmiştir. Bu ayetlere baktığımızda kıtlık, deprem, açlık, savaş, sel, tufan vb. konuları işledikleri, bu gibi afetlerde takınılması gereken tavrı zikrettiği gibi mükellefler üzerindeki dini vecibelerin bir kısmının hafifletilmesini de ele almıştır. Bu bağlamda kıtlık ve açlık durumunda domuz etinin yenilmesi haram iken helal, şarap içmek haram iken helal kılınmış, suyla abdest almak farz iken teyemmümün ikame edilmiş, kuyu sularının temizlik vasfının değişimi, zekatların afetzedelere verilmesi uygun görülmüş, afetlerde vefat edenlerin kefenlenmesi meselesinde kolaylık tanınmış, toplu mezarlara cevaz verilmiştir. İşte bu meseleler gibi birçok konuda İslam hukuku afetzedelere birçok kolaylık sağlamış hükümlerin hafifletilmesine veya tamamen kaldırılmasına ruhsat vermiştir.

İslam hukukunun afetlere genel bakışı ruhsatlar çerçevesinde iken bu çerçeve ruhsatlar dışında bir takım sünnet ve müstahablarla afetzedelere yardım, sadaka ve destek olunulması konusunda da inanlar teşvik edilmiştir. Böylece afetzedelerin yükü hafifletilmeye çalışılmıştır.