Akademik Veri Yönetim Sistemi
11. Uluslararası Marmara Sosyal Bilimler Kongresi, Kocaeli, Türkiye, 15 - 16 Aralık 2023, ss.15
Çocuk edebiyatı, yetişkin
edebiyatı ile benzerlikler gösterse de kendine has özellikler içeren bir
alandır. Yazar, çizer, editör, yayıncı
ve çevirmen olarak yetişkinlerin rol aldığı bir alan olan çocuk edebiyatında
çeviri ayrı bir öneme sahiptir, zira çeviri, çocuk için yabancı dünyaya açılan
bir penceredir. Çocuklar metinleri kendi çağrışımları ile okurlar ve metnin
bütününü değerlendiren kavramsal ve bilgiye dayalı okuma yapmazlar. Okumayı sürdürebilmeleri için kitabın
kendilerine keyif vermesi gerekir. Bu
nedenle, bir metnin çocuk tarafından zorlamasız okunabilmesi için çevirmenlere
önemli görevler düşmektedir. Başka bir
ifadeyle, metnin erek dilde doğal bir metin olarak okunabilmesi ve özgün bir
yapıtın sahip olduğu değerleri içermesi, yani yazınsal bir bütün oluşturması
çevirmenin yükümlülüğündedir ve bu noktada iki husus öne çıkmaktadır:
Çözümleyicilik ve duyarlılık. Çeviride
her zaman şu sorular öne çıkmaktadır: Ne, kim tarafından, kim için, ne zaman,
nerede ve ne için çevrilir? Çocuk
edebiyatı çevirisinde “kim için” sorusu özellikle önemlidir. Yapılan çeviri, çocuğun seviyesine uygun,
kolay anlaşılır, yabancı kültürü öğrenirken kendi kültürüne yabancılaştırmayan,
sözcüklerin doğru kullanıldığı özelliklere sahip olması gerekir. Buradan hareketle, bu çalışmada, José Mauro
de Vasconcelos’un Şeker Portakalı (O Meu Pé de Laranja Lima) adlı
eserinin Portekizceden Türkçeye yapılan iki farklı çevirisi, Gideon Toury’nin
Erek Odaklı Çeviri Kuramı çerçevesinde çeviri stratejileri açısından
incelenecektir.