Bu
çalışmada Bursa şehrinin bir kenar mahallesi olan Soğanlı’nın gelişim süreçleri
ile bu mahalle ile Çirişhane ve Çiftehavuzlar mahalleleri arasında yer alan
Kanalboyu’nun, heterotopya ve kaçış kavramlarına karşılık gelebilecek bir mekân
olduğu düşünülmüş ve bu doğrultuda heterotopik bir kaçış mekânı olarak
incelenmiştir. Yazımızın ilk bölümünde heterotopya kavramı üzerinde durulmuş,
Michel Foucault’nun ve Henri Lefebvre’in heterotopya kavramlarıyla Edward
Soja’nın üçüncü mekânı ve Kevin Hetherington’un, “karşı hegemonik alanlar”ı bazı
yazarların eleştirel bakışlarıyla birlikte değerlendirilmiş ve Türkçe özgün bir
kavram olarak “halaza”ya vurgu yapılmıştır. Ayrıca Yi-Fu Tuan’ın kaçış
kavramına yüklediği anlamlar irdelenmiş ve bu açıdan Kanalboyu’nun çevre
mahallelerin kasvetli atmosferinden kaçarak ferahlamaya çalışanların bir nefes
alma alanı olduğu değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, araştırmamıza konu olan ve
heterotopik kaçış mekânı için bir örneklem olarak tercih edilmiş olan Kanalboyu’nun
ortaya çıkış süreci incelenmiştir. Bursa şehrine yakın konumdaki bir köy olan
Soğanlı’nın şehir tarafından kapılma süreçleri ve bu köyün arazisinden geçen
bir dere kenarında şekillenen Kanalboyu’nun bugünkü işlevsel özellikleri
tanımlanmıştır. Çalışma hazırlanırken nitel araştırma yöntemlerinden betimsel
tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri ise nitel araştırma
yöntemlerinden, literatür taraması ve sahada yapılan uzun süreli gözlem,
görüşme ve haritalama çalışmaları ile elde edilmiştir. Sonuç bölümünde de
şehirlerin plansız-düzensiz gelişmiş kesimlerinde geniş bir cadde açılmasının
bu çevrede yaşayan insanların hayatlarını çok yönlü olarak
kolaylaştırabileceğine dikkat çekilmiştir.
In this study, the development processes of Soğanlı, a suburb (a
peripheral neigborhood) of the city of Bursa, and Kanalboyu Street, which is
located between the Soğanlı, Çirişhane, and Çiftehavuzlar neighborhoods, were
examined as a heterotopic place of escape, given that it corresponds to the
concepts of heterotopia and escapism. In the first part of this article, the
concept of heterotopia is examined; the heterotopia concepts of Michel Foucault
and Henri Lefebvre and the third space mooted by Edward Soja and Kevin
Hetherington's "counter-hegemonic spaces" are evaluated along with
the critical views of several authors, and halaza
as an original Turkish concept is highlighted. In addition, by examining the
meanings that Yi-Fu Tuan attributed to the concept of escapism, it is argued
that Kanalboyu Street is a breathing space for those attempting to escape from
the oppressive atmosphere of the surrounding neighborhoods. Kanalboyu Street,
the subject of our research, was considered a heterotopic escape place and was
chosen as a case study. In the second part, the process of Kanalboyu Street’s
emergence, which is the subject of the research and was chosen as a sample for
the heterotopic escape space, is examined. The process of being occupied by the
suburb of Soğanlı, a village near Bursa City, and the current functional
characteristics of Kanalboyu Street, which was formed by a stream passing
through the village’s land are described. While preparing the study, a
descriptive survey model, a qualitative research method were used. The research
data were obtained through a review of the relevant literature, long-term field
observations, interviews, and mapping. The conclusion states that opening up a
wide street in the unplanned and irregularly developed areas of cities can
significantly improve the lives of residents.
