TBMM GİZLİ CELSE ZABITLARINA GÖRE LONDRA KONFERANSI (1921) ÖNCESİ MECLİS’TE YAŞANILAN TARTIŞMALAR, ÖNERİ VE GÖRÜŞLER

Creative Commons License

Kumaş N.

3. ULUSLARARASI MEHMET AKİF ERSOY SEMPOZYUMU: İSTİKLAL MARŞININ KABULÜNÜN 100. YILI ÖZEL SEMPOZYUMU , Burdur, Türkiye, 27 - 31 Ekim 2021, ss.683-698

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Burdur
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.683-698
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

TBMM GİZLİ CELSE ZABITLARINA GÖRE LONDRA KONFERANSI (1921) ÖNCESİ MECLİS’TE YAŞANILAN TARTIŞMALAR, ÖNERİ VE GÖRÜŞLER


ÖZET

Kurtuluş Savaşı’nın başlamasının ardından Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılması İtilaf Devletlerinin, Osmanlı Devleti’ne yönelik izledikleri tutumlarını yeniden gözden geçirme ihtiyacı duymalarına neden oldu. Bu nedenle Batılı büyük devletler, Osmanlı ve TBMM temsilcilerinin Londra’da yapılacak görüşmeye davet edilmesi yönünde bir karar aldı. TBMM’ye davet mektubunun ulaşması Meclis’te birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Bu tartışmaların ana noktaları; davete yanıt verilip verilmemesi, İstanbul Hükümeti’ne tabi olunup olunmayacağı, gönderilecek heyette kimlerin olması gerektiği, konferansa hangi yol kullanılarak gidilmesi ve heyetin masraflarının nasıl karşılanacağı sorusuydu. Bu konularda milletvekilleri söz alarak fikirlerini dile getirdi. Bu süreçte Mustafa Kemal Paşa’nın düşünceleri ve bu düşüncelerin Meclis’e yansıması da önem arz etmekteydi.

Londra Konferansı’nın kendi içinde birçok aşamaları bulunmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla; konferansa hazırlık (İstanbul ve Ankara Hükümetleri), konferans süreci ve konferans sonrası Meclis’te ve Türk-yabancı basınında yaşanılan yansımalardır. Londra Konferansı’na yönelik yapılan bilimsel çalışmalarda hazırlık aşamasının TBMM kısmı üzerinde yeterince durulup bu konunun aydınlatılmadığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı söz konusu boşluğu gidermek ve Londra Konferansı öncesi TBMM’de yaşanılan tartışmalar ve alınan kararları belirlemeye çalışmaktır. Bu amaçla TBMM’nin gizli celse zabıtları incelenmiş, milletvekillerinin konferans ile ilgili çekinceleri anlaşılmaya çalışılmış ve bu çekinceleri yatıştırmaya yönelik yapılan konuşmalar değerlendirilmiştir. Londra’ya giden İstanbul Heyeti’nin başında bulunan Tevfik Paşa ve Ankara Heyeti’nin başında bulunan Bekir Sami Bey başta olmak üzere heyet üyeleri incelenmiş ve her bir üyenin heyette yer alma sebepleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Londra Konferansı, Londra Konferansı Öncesi TBMM, Bekir Sami Bey, Tevfik Paşa, Gizli Celse Zabıtlarında Londra Konferansı

DISPUTES, SUGGESTIONS AND OPINIONS IN THE ASSEMBLY PRIOR TO THE LONDON CONFERENCE (1921) ACCORDING TO TGNA HEARING RECORDS

Abstract

Winning of the First Inönü War following the beginning of the Independence War, the Entente States felt the need for revising their attitudes towards the Ottoman State. For this reason, the Western great powers made a decision in the direction of inviting the Ottoman and TGNA representatives to the conference to be held in London. The reaching of the invitation letter to the TGNA brought along a lot of disputes in the assembly as well. The main points of these disputes were accepting or rejecting the invitation, being tied to the Istanbul Government or not, who must be in the committee to be sent, which route to be followed to the conference and how the expenses of the committee would be met. About these matters, the deputies took the floor and stated their opinions. In this process, Mustafa Kemal’s thoughts and the reflection of these thoughts to the assembly were also important. The London Conference has many stages in itself. These stages were, in order, the preparation for the conference (the Istanbul and Ankara Governments), the conference process and the reflections in the assembly and the Turkish-foreign press after the conference. In the scientific studies made on the London Conference, it is understood that the TGNA side of the preparation stage has not been discussed and clarified enough. The purpose of this study is to fill this mentioned gap and try to determine the disputes and the decisions made in the TGNA prior to the London Conference. For this purpose, the secret hearing records of the TGNA were examined, the reservations of the deputies in relation to the conference tried to be understood and the talks aiming to settle these reservations were evaluated. The committee members, mainly Tevfik Paşa leading the Istanbul committee and Bekir Sami Bey leading the Ankara committee going to London, were examined and also the reasons why each member was included in the committee were examined. Key Words: London Conference, TGNA prior to the London Conference, Bekir Sami Bey, Tevfik Paşa, London Conference in the Secret Hearing Records