Akademik Veri Yönetim Sistemi
Belgi Dergisi, cilt.3, sa.21, ss.177-210, 2021 (Hakemli Dergi)
Öz
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra gerçekleşen inkılâp hareketlerinin ortak amacı, Türk toplumunu her
alanda çağdaş ve akılcı bir yöntemle modern bir toplum haline getirmekti. Bu amaçla 19 Şubat 1932
tarihinde “kültür kurumu” olarak adlandırılan halkevleri açıldı. 1932-1951 döneminde halkevleri;
güzel sanatlar, temsil, dil ve edebiyat, spor, sosyal yardım, halk dershaneleri ve kurslar, kütüphane
ve yayın, köycülük ile tarih ve müze şubesi olmak üzere toplam 9 şube ve bu şubelere bağlı birçok
kol aracılığıyla faaliyet gösterdi. Güzel sanatlar şubesinin amacı; müzik, resim, heykel, mimari ve
süsleme sanatları alanında amatör ve profesyonel unsurları bir araya toplamak, genç kabiliyetleri
korumak ve bunların yetişmelerini sağlamaktı. Temsil şubesinin amacı da temsil sanatına istekli ve
kabiliyetli üyelerden oluşan bir temsil grubu oluşturmaktı.
İstanbul halkevlerinin güzel sanatlar şubeleri müzik faaliyetleri içinde daha çok Türk müziğine
yönelik koro faaliyetleri ve konserler üzerinde durmaktaydı. Eminönü, Kadıköy, Şişli ve Beyoğlu
halkevlerinin kendilerine ait orkestraları vardı. Sergi faaliyetleri resim ve fotoğraf ağırlıklı olup
ülkenin ilk “diyaroma sergisi” nin açılışı bu dönemde Eminönü Halkevi tarafından yapıldı. Temsil
şubelerinin faaliyetleri de piyes, bale, opera, revü, kanto, kukla-karagöz, meddah, hokkabaz, orta
oyunu, sinema ve film gösterilerinden oluşmaktaydı.
İstanbul’da 1932-1935 tarihleri arasında sadece İstanbul Halkevi faaliyet gösterdi ve 1935 yılında
yeniden yapılandırmaya gidilerek halkevinin faaliyetlerine son verildi. Aynı yıl İstanbul’da Eminönü,
Şehremini, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar ve Şişli halkevleri açıldı. Bu halkevlerini 1938 yılında
Fatih, Bakırköy ve Eyüp halkevleri, 1939 yılında Şile, 1940’da Sarıyer halkevlerinin açılması izledi.
1945 yılında Kartal, Yalova ve 1946 yılında da Çatalca, Beykoz ve Yeşilköy halkodaları halkevlerine
dönüştürüldü.
Bu çalışmada 1939-1951 döneminde İstanbul’da faaliyet gösteren 17 halkevine bağlı güzel sanatlar
ve temsil şubelerinin faaliyetleri; “müzik, sergi ve temsil” alt başlıkları altında incelendi.