Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Uluslararası Hasankeyf Bilimsel Araştırmalar ve İnovasyon Kongresi, Batman, Türkiye, 29 - 30 Nisan 2023, ss.694
Çeviride manipülasyon
tarihin her döneminde zaman zaman karşılaşılmış bir olgudur. Literatürde yer
alan, “Bütün çeviriler, kaynak metnin belli bir amaç için bir şekilde manipüle
edildiğini ima eder,” veya “Çeviri ideolojiden ayrı düşünülemez” gibi
ifadelerin doğruluğu özellikle kutsal metin çevirilerinde ve sosyal medya ile
siyasi içerikli çevirilerde karşılaşılan bir durumdur, zira mensubu olmadığınız
bir dinin kutsal kitabının çevirisi hem zordur hem de ciddi bir hassasiyet
gerektirir ve ayrıca siyasi içerikli ve sosyal medya çevirilerinde manipülasyon
zaman zaman başvurulan bir yöntemdir.
Kur’an çevirilerini incelediğimizde, ekleme, çıkarma, değiştirme gibi
çeviri stratejilerine sık sık başvurulduğu dikkat çekmektedir. Ancak yapılan manipülasyonlar genellikle kasıtlı
olmamakla birlikte, nadir karşılaşılan bazı durumlarda okuyucunun önsözler
vasıtasıyla manipüle edildiği de karşılaşılan bir durumdur. 1647 yılında André du Ryer tarafından L’Alcoran
de Mahomet başlığıyla yapılan ilk Kur’an çevirisi ve bu çeviriden hareketle
1649 yılında Alexander Ross tarafından The Alcoran of Mahomet adıyla
yapılan İngilizce çevirisinin “Okuyucuya” başlıklı önsöz kısmında okuyucuyu
yönlendirme amaçlı manipülasyona başvurulduğu görülmektedir. Bu çalışmada, ilk Fransızca ve İngilizce
Kur’an çevirileri ile 1966 yılında Régis Blachère tarafından Le Coran
adı altında yapılan Fransızca Kur’an çevirisi ile 1734 yılında George Sale
tarafından The Koran: Alcoran of Mohammed adıyla Arapça’dan çevrilen
İngilizce Kur’an çevirisi, yanmetinler bağlamında önsözlerde manipülasyon
açısından incelenecektir.