VII.-XIII. Asırları Arasında Tunus Şehir Tarihine Genel Bir bakış

Keskin Arı E.

6. İnsan, Toplum Ve Sürdürülebilir Kalkınma Araştırmaları Sempozyumu, Tunis, Tunus, 3 - 04 Mayıs 2023, ss.117

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Tunis
  • Basıldığı Ülke: Tunus
  • Sayfa Sayıları: ss.117
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tunus, Emeviler’in Kayrevan valisi Hassan b. Nu‘man tarafından 74/693 yılında Kartaca’nın fethinin ardından inşa edilmiştir. Hassan b. Nu‘man Tirtiş adında bir köyü Tunus ismiyle bir şehre dönüştürerek, burada Müslüman donanmalar için bir tersane kurmuştur. Stratejik bir konumda bulunan şehir bu dönemde Kuzey Afrika’nın merkezi olan Kayrevan’ın Akdeniz’e açılan kapısı olmuştur. Diğer yandan şehrin merkezine inşa edilen Zeytûne Camii bir süre sonra bölgedeki en önemli ilim merkezlerinden biri haline gelmiştir. İlk dönemlerde şehrin Kayrevan’dan sonra ikinci merkez konumunda olması tedricî olarak değişmiş, iki şehir de Kuzey Afrika’da farklı devletler kuruldukça merkez olabilmek için rekabet eder hale gelmiştir. Tunus Emeviler döneminin ardından Ağlebîler (800-909) zamanında daha fazla ön plana çıkmaya başlamış, daha sonra Şiî Fâtımîler Devleti’nin (909-1171) kurulmasıyla birlikte Sünnî halkın bir sığınağı haline gelmiştir. Dolayısıyla bu dönemde Tunus, Sünnî bölge halkı için Kayrevan’dan daha değerli bir konumda olmuştur. Mezkûr dönemde ilmî hayat da Zeytûne Camii’nde gerçekleştirilen dersler ve yetiştirilen ilim adamları sayesinde sürdürülmüştür. Bu durum Fâtımîler’in Kuzey Afrika’da vekil bıraktığı Zirîler döneminde (972-1148) de devam etmiştir. Son olarak XI.-XIII. asırlar arasında Kuzey Afrika’da yaşanan siyasî sıkıntılardan etkilenen şehir bir süre sıkıntılar yaşasa da XIII. asırda Hafsîler Devleti’nin başkenti olmasıyla birlikte bölgede ön plana çıkmayı başarmıştır. Çalışmamız bahsi geçen tarihî veriler ışığında Tunus’un tarihî gelişimini genel hatlarıyla anlatmayı amaçlamaktadır. Araştırmamızda Tunus tarihine dair tüm ayrıntılara yer verilmeyecek, şehrin gelişimi açısından dönüm noktası olan olaylar anlatılarak genel bir çerçeve çizilmeye çalışılacaktır. Amaç VII.-XIII. asırlar arasında Tunus’un Kuzey Afrika’da tedricî olarak ön plana çıkarak medeniyet merkezi haline gelişini tarihî seyirde göstermektir. Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Şehir Tarihi, Kuzey Afrika, Tunus, Zeytûne Camii