Araplarda edebiyat eleştirisi özellikle şiir ekseninde ortaya çıkmış bir faaliyettir. Çünkü şiir Arap toplumunda oldukça önemli bir yere sahiptir. Ancak ilk dönem şiir eleştirileri edebî gayeden ziyade kabile taassubu etkisiyle gerçekleşmiştir. Şiirin oldukça yaygın olduğu bir dönemde Hz. Peygamber’in İslam dinini tebliğ etmesi çeşitli söylemleri beraberinde getirdi. İslamiyet’in gelmesiyle birlikte Hz. Peygamber’e inanmayanlar onu şair olmakla suçlamışlardır. Onun şair olmadığı ve söylediklerinin de Allah kelamı olduğu ayetlerle açıklanmıştır. Ayetlerin ilk etapta şiir konusunda olumsuz ifadeler içerdiği anlaşılmıştır. Ancak Hz. Peygamber’in açıklamalarıyla şiirin özünde kötü olmadığı ortaya çıkmıştır. Kuşkusuz Hz. Peygamber ne bir edip ne de şairdir. Ayrıca o bir edebiyat eleştirmeni de değildir. Rivayetlere göre Hz. Peygamber bazı şiirleri değerlendirmiştir. Bu değerlendirmeler belli ölçütler çerçevesinde gelişmiştir. Bu ölçütlerin bir kısmı dinî ve ahlakî, bir kısmı ise belâgatla ilgilidir. Bu makalede onun şiir değerlendirmelerinin birer edebiyat eleştirisi olup olmadığı tartışılacaktır. Ayrıca bu değerlendirmelerin Arap edebiyatındaki yeri ve önemi üzerinde durulacaktır.
Literary criticism in the Arabs is an activity that emerged especially in the poetry axis. Because it’s important for Arabs. But, at first poetry criticism was realized more with tribal infiltration rather than literary purpose. In a period when poetry was widespread, the Prophet’s presentation of the religion of Islam brought along various discourses. With the Islam, who did not believe in Islam accused him of being a poet. It is explained in verses that he was not a poet and what he said was the words of Allah. At first it is understood that verses contain negative expressions about poetry. But, with the explanations of him, it was revealed that poetry in essence is not bad. Undoubtedly, he is neither a author nor a poet and also not a literary critic. The prophet evaluated some of the poems. These evaluations have developed within the framework of certain criteria. Some of these criteria are religious and moral, and some are related to retoric. In this article, it will be discussed whether his poetry evaluations are literary criticism. In addition, the importance of these evaluations in Arabic literature will be emphasized.
