Akademik Veri Yönetim Sistemi
VII. LOKMAN HEKİM TIP TARİHİ VE FOLKLORİK TIP GÜNLERİ, Mersin, Türkiye, 11 - 14 Mayıs 2011, cilt.2011, ss.16-17
Başlangıçta mistik ve ampirik uygulamalarla iyileştirilemeyen hastalıkların tedavisinde ancak son seçenek olabilen, tıbbın dışına itilmiş ancak tıptan uzaklaşmamış olan cerrahi uygulamalar, anatominin gelişimi, anestezi-antisepsi ve kanama kontrolü sorunlarının giderilmesiyle bir bilim alanı haline gelmiştir. Arapça kökenli “cerrah” sözcüğünün anlamı yarayı açıp tedavi edendir. Kullanılan ilk cerrahi teknikler yaralanmanın tedavisi amacıyla geliştirilmiştir. İnsanlık tarihi kadar eski olan yara tedavisinde dikiş ipliklerinin kullanımı ise aynı zamanda cerrahi tarihinin gelişim sürecine ışık tutmaktadır. Gözle görülen, deneyimle bilinen yara ve tedavisi özellikle tıpta laik anlayışın gelişiminde rol oynamıştır. Bu çalışma ile amaçlanan, cerrahi dikiş ipliklerinin gelişim evrelerini tarihsel perspektiften değerlendirerek tıpta laik anlayışın gelişimindeki etkisini tartışmaktır. Çalışmada, literatür taraması ile tarihsel süreç içerisinde kullanılan dikiş ipliklerinin özellikleri saptanmış olup modern tıbbın gelişim süreci ve endüstri sektörünün tıbba katkısı ile dikiş ipliklerinin gelişimi arasındaki etkileşim belirlenerek dikiş ipliklerinin gelişim evreleri sınıflandırılmıştır. Cerrahi dikiş ipliklerinin ilk kullanılmaya başlandığı dönem net olmamakla birlikte yara kapatmada kullanılan dikiş ve kıskaç kombinasyonuna ait bilinen ilk tıbbi metin Edwin Smith Papirüsü’dür ve insan bedenine uygulanmış bilinen en eski dikiş ise XXI. Mısır Hanedanlığı’na ait mumya üzerinde tespit edilmiştir. Yaraların dikilmesi ve kullanılan malzemelerin detaylı olarak ilk kez tanımlanması ise Sushruta Samhita’da görülür. Dört bin yıla yakın bir süre kullanılan dikiş malzemelerinde büyük bir değişim olmadığı, bu amaçla keten-pamukipek gibi bitkisel ve hayvan bağırsağı/derisi at/domuz kılı-tendonu-siniri gibi hayvansal dokulardan elde edilen malzemeler ile modern klipslerin öncüsü kabul edilen karınca başları kullanıldığı görülmektedir. Antisepsiasepsinin keşfi dikiş materyalleri tarihinde önemli bir köşe taşı olmuş, bununla birlikte dikiş malzemelerindeki asıl ilerleme endüstriyel kimya ve tekstil sanayisinde görülen gelişme ile başlamıştır. Kullanılan cerrahi dikiş malzemelerinin yapıları temelinde değerlendirildiğinde dikiş ipliklerinin tarihsel değişim süreci M.Ö. 2000’lerden M.S. 1860’lı yıllara kadar olan birinci dönem, 1860’lı yıllardan 1930-50’li yıllara kadar olan ikinci dönem, 1930-50’li yıllardan günümüze kadar olan üçüncü dönem olmak üzere üç dönemde incelenebilir.
Anahtar Kelimeler: Laik tıp; Cerrahi; Dikiş ipliği