“TÜRK DÜNYASINDA KADIN OLMAK” ULUSLARARASI KADIN ÇALIŞMALARI KONGRESİ, Bursa, Turkey, 5 - 06 December 2022, pp.24-25
Ansiklopedi
veya sözlüklerde farklı şekillerde tanımlanan masal, şüphesiz yediden yetmişe
her kesimin zevkle okuduğu ya da dinlediği bir edebi türdür. Masal; çoğunlukla
halk tarafından yaratılmış, hayal unsuruna dayalı, genellikle hayvanlar,
insanlar ile dev, peri, cadı, cin gibi varlıkların başından geçen olağanüstü
olayları anlatan, sözlü geleneği sürdüren edebi türdür. Pek çok masal
araştırmacısı masalda ortak bir motif ve yapı bulunduğunu ifade etmektedir.
Masalların her kültüre ait bir hayal ürünü yansıması olduğu da
belirtilmektedir. Yer, zaman ve kahraman gibi unsurların belirsiz olduğu
masalların asıl öne çıkan özelliği hayal gücünün ön planda tutulması yani bir
düş ürünü olmasıdır. Masaldaki bu olağanüstülükle beraber masalı masal yapan
bir diğer etkense gündelik yaşamdan, var olan hayatın içinden, hatta halkın
kültür ve inanç yapısından beslenmesidir. Yaşamın içerisinde var olan olayların
olağanüstü dil ile aktarımını yapan masallar, bu açıdan temel malzemesi insan olan
sosyal bilimlerin çeşitli alanlarına yönelik yeni çalışmaların ortaya çıkmasına
kaynaklık etmektedir. Toplumun temel dinamik unsurlarından olan kadını, kadına
yönelik algı ve kadına gösterilen değer ya da önemi ortaya çıkarmayı amaçlayan
çalışmalar için masal, bünyesinde barındırdığı kadın rolleri ile yeni doğacak
çalışmalara ışık tutmaktadır. Bu çalışma, Türk Dünyası masallarında kadına
yönelik algının incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışma, nitel araştırma
yöntemlerinden olgu bilim deseni ile yürütülmekte, veri toplama yöntemi olarak
ise doküman incelemesi kullanılmaktadır. Doküman incelemesi, araştırılması
amaçlanan olgu veya olgulara dair bilgi içeren yazılı materyallerin
çözümlenmesini kapsar. Dokümanlar, nitel araştırmalarda etkili bir şekilde
kullanılması gereken önemli bilgi kaynaklarıdır. Araştırma problemine yönelik
görsel ve yazılı dokümanların incelenmesi kapsamlı ve daha zengin bir çıkarım
elde etme açısından önem taşımaktadır. Bu bağlamda, Türk dünyasının doğu
kısmına hitaben Azerbaycan masalları, batı kısmına hitaben Balkan masalları ve
Türk dünyasına dair de Anadolu masalları ele alınmıştır. Veri analizi süreci
devam etmekte olup betimsel analiz yapılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Kadın, Algı, Masal, Türk Dünyası