Akademik Veri Yönetim Sistemi
12. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (UBAK), Ankara, Türkiye, 17 - 18 Aralık 2022, ss.112-113
Tekstil malzemelerinin stor perdeler, bahçe mobilyalarında kullanılan döşemelik kumaşlar, tente, branda ve çadır gibi dış mekan uygulamalarındaki kullanımları her geçen gün önem kazanmaktadır. Bu ürünler, kullanım koşullarına bağlı olarak yüksek düzeyde ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalmaktadır. UV ışınları ise, tekstil malzemelerinin içyapısındaki makromolekül zincirleri arasındaki bağları kopararak, mekanik özellikleri olumsuz yönde etkilemektedir. Polietilen tereftalat esaslı poliesterler (PET), her türlü giysiden, mefruşata ve teknik tekstillere kadar tekstil sektöründe vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Tekstil malzemelerinde poliester ipliklerin tercih edilmesinin nedeni, düşük maliyetleri, kolay işlenebilirlikleri, yüksek mukavemetleri ve kimyasal dayanımlarının iyi olmasıdır. Ayrıca, termoplastik yapıları sayesinde bu iplikler geri dönüştürülebilir. Diğer taraftan, PET ipliklerin UV ışınlarına karşı dayanımları sınırlıdır. Ancak, üretimleri sırasında yapılarına ilave edilecek UV absorblayıcı (UVA) katkı maddeleri ile dayanımları arttırılabilir. Son yıllarda, nihai renk haslığı değerleri açısından eriyikten boyalı ipliklere yönelik talepler artmaktadır. PET iplikleri de, üretimleri esnasında yapıya boyarmadde katkısı dahil edilerek renklendirilebilir. Bununla birlikte, her türlü katkı maddesinin ipliklerin mekanik özelliklerini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Ayrıca, katkı maddeleri ilave bir maliyeti de beraberinde getirmektedir. Bu nedenlerle; katkı maddelerinin iplik içerisindeki oranlarının, nihai mekanik özellikler dikkate alınarak optimize edilmesi önemlidir. Turktex, dış mekan tekstillerinde kullanıma yönelik PET ipliklerinin üretimi konusunda deneyimli bir firmadır. Bu çalışmada; dış mekan tekstillerinde kullanılabilecek PET ipliklerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; beş farklı UVA katkı oranı (%0, %2, %3, %4 ve %5) kullanılarak, boyarmadde katkısız ve boyarmadde katkılı PET iplikler üretilmiştir. Kullanılan UVA katkı oranlarının, üretilen ipliklerin mekanik özellikleri üzerindeki etkileri çekme testleri ile incelenmiştir. Sonuçta; UVA katkısının ipliklerin kopma mukavemeti değerlerini azalttığı, bu azalmanın özellikle boyarmadde katkılı PET ipliklerde daha belirgin olduğu (UVA katkısız ipliklere göre %15,5 azalma) tespit edilmiştir. Diğer taraftan UVA katkısı, boyarmadde katkısız PET ipliklerin kopma uzamasını yaklaşık %4’e varan oranda artırırken; boyarmadde katkılı PET ipliklerin kopma uzaması değerlerini değiştirmemiştir.
The use of textile materials in outdoor applications, such as roller blinds, upholstery fabrics used in garden furniture, awnings, tarpaulins, and tents, is gaining importance each day. These products are exposed to high levels of ultraviolet (UV) rays depending on the conditions where they are used. On the other hand, UV rays negatively affect the mechanical properties by breaking the bonds between the macromolecular chains in the internal structure of the textile materials. Polyethylene terephthalate-based polyesters (PET) are crucial materials for the textile industry. Due to their low cost, easy processing, high strength, and good chemical resistance, PET yarns are preferred in the production of all kinds of clothing, furnishings, and technical textiles. Moreover, their thermoplastic nature allows them to be recycled. On the other hand, their resistance to UV rays is limited. However, this can be enhanced by the addition of UV absorbers (UVA) to their structure during spinning. In the recent years, demands for dope-dyed yarns have been increased regarding final color fastness values. PET yarns can also be colored by adding dyestuffs to their structure during fiber production. However, it is known that all kinds of additives negatively affect the mechanical properties of the yarns. In addition, additives bring an additional cost. For these reasons, the ratio of additives in the yarn should be optimized by considering the final mechanical properties. Turktex is an experienced company in the production of PET yarns for outdoor textiles. The aim of this study is to develop PET yarns for outdoor textiles. For this purpose; neutral and dope-dyed PET yarns were produced with five different UVA ratios (0%, 2%, 3%, 4% and 5%). The effects of the UVA additive on the mechanical properties of the produced yarns were investigated by tensile tests. It was observed that the UVA additive reduced the breaking strength of the yarns, and this decrease was more evident especially in the dope-dyed PET yarns (a reduction of 15.5% compared to the UVA-free yarns). On the other hand, the UVA additive increased the breaking elongation of the neutral PET yarns by approximately 4%, while elongation at break values of dope-dyed PET yarns did not change.