Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mimarlık ve Kent Araştırmaları Konferansı 2021, İstanbul, Türkiye, 15 Ekim 2021, ss.39
ÖZET
Kentlerin, tarihsel süreç içinde savaş, göç, afet ve teknolojik gelişmeler gibi çeşitli etkiler altında değiştiği
gözlenmektedir. Bugün ise neredeyse tüm kentler küreselleşme etkileri altında değişerek, bazı kentler göç
alırken bazı kentler göç vermektedir. Göç alan kentlerde nüfusun artmasıyla birlikte formal ve informal yeni
yapılaşmalar oluşmaktadır, aynı zamanda da kent içinde yer değiştirmeler gözlenmektedir. Bu süreçte, zamanla
bazı mahallelerde çöküntü bölgeler meydana gelmektedir. Bu mahallelerde hem yaşam kalitesinin iyileştirilmesi,
hem de yerin ve yerelliğin devamlılığı için konut yeniden üretimi gereklidir. Bu şekilde mimari yolla, kentsel
sürdürülebilir gelişme desteklenebilir. Kentsel sürdürülebilir gelişmenin yereldeki odağını mahalleler
oluşturmaktadır. Yerelliğin en küçük birimi kabul edilen mahalle ölçeği, hem kentli birey hem de kentsel mekân
arasında ilişki kurmaktadır. Mahalleler bireyin günlük yaşam ihtiyaçlarını karşılarken, aynı zamanda kentsel
karakterin oluşmasında da önemli rol oynar. Birey, mekân ve ikisi arasında kurulan ilişkiye bağlı olarak her
mahallenin kendi yerel özellikleri oluşur. Bazı mahallelerde komşuluk, aidiyet, yer hissi ve yere bağlılık gibi sosyal
bağların diğerlerine göre daha fazla oluştuğu gözlemlenir. Konut yeniden üretiminde yerelliğin devam etmesi
için hem mevcut kullanıcının, hem de fiziksel çevredeki bazı özelliklerin devamlılığı sağlanması gerekmektedir.
Bu bağlamdan yola çıkarak çalışmanın konusu; göç etkisi altında oluşan bir mahallede alan çalışması yaparak
konut yeniden üretimi halinde mevcut kullanıcının devamlılığın sağlanmasına yönelik yerele özgün sonuçları
tespit etmektir. Mahalle ölçeğinde yoğunluk, ulaşım, karma kullanım, yeşil alan ve sosyal donatıların özellikleri,
konut yakın çevresinde ise konut-konut, konut-parsel ve parsel-sokak ilişkilerinde oluşan kullanım tercihleri,
öncelikleri ve ihtiyaçlarının belirlenmesi hedeflenmektedir. Alan çalışması için Türkiye’nin nüfus bakımından
dördüncü büyük kenti olan Bursa’da yer alan Hürriyet Mahallesi seçilmiştir. Bursa kenti, tarihsel geçmişi, coğrafi
potansiyeli ve sanayileşme bakımından istihdam yaratması nedeniyle gelişmekte ve göç almaktadır. Hürriyet
mahallesi, 1950’li yıllardan itibaren aldığı göçlere, hemşerilik ve akrabalık yoluyla yeni göçlerin de eklenmesi ile
oluşan az katlı yapılaşmanın olduğu ve parsel bazında konut arzın karşılandığı mahallelerinden birisidir. Bu
zamana kadarki süreçte genel karakterini koruduğu söylenebilir. Bu nedenle Hürriyet Mahallesi, yerel kullanıcısı
ve mahalle özellikleri bakımından araştırma konusuna uygun bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı bağlılığın ve
sosyal özelliklerinin güçlü olduğu gözlemlenen Hürriyet mahallesinde konutların yeniden üretilmesi halinde,
yerel kullanıcıların önceliklerini ve ihtiyaçların ortaya çıkarılmasını sağlamak için alan çalışması yaparak yerel
potansiyelin değerlendirilmesine yönelik sonuçlar üretmektir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER: Konut yeniden üretimi, Yerellik, Mahalle, Aidiyet, Yere bağlılık