Akademik Veri Yönetim Sistemi
Pasajlar, sa.11, ss.101-120, 2022 (Hakemli Dergi)
Nietzsche felsefesi, filozofun ölümünden geçen uzun süreye rağmen hâlâ güncelliğini korumakta ve çeşitli düşünce akımlarına ilham vermektedir. 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve teknolojideki baş döndürücü gelişmeler neticesinde gittikçe artan bir ilgiye mazhar olan transhümanist hareket içinden kimi transhümanistler de Nietzsche’yi transhümanizmi müjdeleyen bir düşünür olarak yorumlamakta ve kendi düşüncelerinin kökenlerinin Nietzsche felsefesinde bulunabileceğini öne sürmektedirler. Buna göre tıpkı bilim ve teknoloji yoluyla insanın aşılması ve post-insana ulaşılmasını arzulayan transhümanist filozoflar gibi, Nietzsche de üstinsan kavramıyla insanı aşmak istemiştir. Bu düşünürler, her ne kadar Nietzsche’nin döneminde teknolojik imkânlar çok kısıtlı olsa da Nietzsche’nin insan bedenine yapılacak teknolojik müdahalelere olumlu bakabileceğini öne sürerler. Bununla beraber Nietzsche’nin metinlerinin dikkatli bir okuması, onun felsefesinin transhümanist felsefenin tam karşısında yer aldığını gösterir. Gerek transhümanistlerin büyük önem verdiği Aydınlanma idealleri ve ilerleme inancı karşısında gösterdiği şüphe, gerekse de modern bilim karşısında gösterdiği eleştirel tavır bu durumun bir örneğidir. O itibarla, bu çalışmada da gösterilmeye çalışacağı üzere, transhümanist post-insan kavrayışı, Nietzsche’nin üstinsan kavramından ziyade felsefesinde son derece olumsuz bir yere sahip olan son insan kavramını çağrıştırır.
Nietzsche's philosophy, despite the long period of time that has passed since the philosopher's death, still remains relevant and inspires various movements of thought. In the second half of the 20th century, some thinkers within the transhumanist movement, which has attracted increasing attention as a result of the dizzying developments in technology, interpret Nietzsche as the pioneer of transhumanism. They argue that the origins of their own thoughts can be found in Nietzsche's philosophy. According to this point of view, just like transhumanist philosophers who aspire to transcend the human being through science and technology and reach the post-human, Nietzsche wanted to transcend the human being with the concept of the Übermensch. These thinkers argue that although technological possibilities were very limited in Nietzsche's time, Nietzsche was a thinker who could look favourably on technological interventions on the human body. However, a careful reading of Nietzsche's texts shows that his philosophy is in direct opposition to transhumanist philosophy. Both his scepticism towards the Enlightenment ideals and the belief in progress and his critical attitude towards modern science are examples of this situation. In this respect, as this study will try to show, the transhumanist conception of the posthuman is closer to Nietzsche's concept of the last man, which has an extremely negative place in his philosophy, rather than to the Übermensch.