Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türük Uluslararası dil ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, sa.31, ss.301-311, 2024 (Hakemli Dergi)
Balkanlar, tarihsel süreçleri, sosyolojik yapıları, siyasi değişimleri ve coğrafi koşullarıyla oldukça karmaşık bir kültürel bölgeyi temsil etmektedir. Bu bölge, çeşitli halkların bir arada yaşadığı, çok katmanlı kültürel etkileşimlerin olduğu bir sahne sunar. Bu nedenle, Balkanlar’da gerçekleştirilen kültürel araştırmalar, hala keşfedilmeyi bekleyen pek çok kültürel mirasın ve geleneğin varlığını ortaya koymaktadır. Bursa Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü’nün desteğiyle yürütülen “Bulgaristan Türklerinin Geleneksel Müziklerinin Derleme ve Analizi Yoluyla Yazılı, Görsel ve İşitsel Kaynak Oluşturma Projesi” kapsamında yapılan saha çalışmasında da bu tür keşiflere ulaşılmıştır. Bu bağlamda, özellikle dini müzikal türler arasında yaygın olarak icra edilen ve Balkanlar’da kimliksel anlamlar da yüklenen mevlid geleneğine dair dikkat çekici bir örneğe rastlanmıştır. Bulgaristan’ın Rusçuk şehrine bağlı Trastenik Köyü’nde, kendilerini Tatar olarak tanımlayan Ulviye, Halime, Pembe, Recebiye ve Lamiye adındaki 5 amatör kadın icracı ile karşılaşılmıştır. Bu kadınlar, üç farklı ezgi (kendi tabirleriyle “kaide”) ile topluca mevlid icra etmişlerdir. Bu ezgileri, Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât adlı eserinin farklı bahirleri için kullanmışlardır. Mevlidin, gelenekselleşmiş icra biçimi aruz, prozodi ve makam çerçeveleri içerisinde doğaçlama şekildedir. Rastlanan örnekte ise 3 farklı ezginin üç farklı ritmik yapı ve üç farklı makam dizisi içerisinde olduğu görülmüştür. Çalışma söz konusu üç ezginin müzikal yapısını bölgedeki mevlid geleneğinin kültürel anlamları ve kadınların kolektif müzik performanslarındaki rolünü da bağlama katarak incelemeyi hedeflemektedir.