Akademik Veri Yönetim Sistemi
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, sa.35, ss.7-54, 2016 (Hakemli Dergi)
Rummânî en-Nüket fî İ‘câzi’l-Kur’ân adını verdiği risalesinde, Kur’an i‘câzının yedi şekilde ortaya çıktığını belirtir. Bunlar; belâgat yönü, ortada ciddi sebepler ve ihtiyaç söz konusu olduğu halde, meydan okumanın Araplar tarafından cevapsız bırakılması, meydan okumanın herkese yönelik olması, sarfe, Kur’an’ın gelecekle ilgili doğru haberler vermesi, üslûbundaki harikuladelik ve diğer mucizelerle mukayesesi şeklindedir.
Yazar eserinin büyük bölümünü belâgat konularına ayırmıştır. Rummânî’nin, i‘câzın belâgat boyutu bağlamında yer verdiği sanatlara bakıldığında, bunların Kur’an’ın iç yapısı, dış yapısı ve üslûp ve ifade biçimiyle ilgili olduğu görülür.
Kur’an’ın iç yapısıyla ilgili olan sanatlar teşbih, istiâre ve mübalağa; dış yapısıyla ilgili olanlar îcaz, telâüm, cinas ve fâsıla; üslûp ve ifade biçimiyle ilgili olanları ise tasrîf, tadmîn ve beyandır. Rummânî bu sanatların her birine dair örnek ayetleri o dönemde var olan mesel ve şiir gibi edebî anlatım biçimleriyle karşılaştırır. Bu şekilde Kur’an’ın pek çok açıdan üstün olduğunu gösterir.
Anahtar kelimeler: Rummânî, İ‘câz, en-Nüket fî İ‘câzi’l-Kur’ân, Meydan Okuma, Belâgat.
‘Alī b. ‘Īsā al-Rummānī (d. 384/994) and His Understanding of I‘jaz
While its readers and listeners accepted the unparalleled literary power and beauty of the Qur’an at the time of its revelation, several theologians and philologists have begun to discuss its i‘jaz beginning from the early third century of the Islamic calendar. Abū’l-Ḥasan ‘Alī b. ‘Īsā al-Rummānī, a leading authority in Arabic grammar, philology, and tafsīr as well as a scholar of rational sciences, was one of the Mu‘tazilite authors who wrote a treatise (risāle) on the topic.
In his al-Nukat fī I‘jāz al-Qur’ān, al-Rummānī listed seven features to demonstrate the miraculous nature of the Qur’an: its rhetorical beauty, its challenge with respect to Arabic proce and poetry, the inability of the Arabs to produce a similar text, the general extent of the challenge, its sarf, its prophecy of future events, the use of words and letters in a harmonious way, and comparison with other miracles.
In the most part of his work, al-Rummānī discoursed on balagha or the aesthetic effectiveness of the Qur’an on the verbal level and showed how it contributed to its i’jaz. While discussing the balagha, the author analyzed the internal and external structures of the Qur’an as well as its style and expression. In his analysis of the internal structure, he put the emphasis on tashbih (analogy), isti‘arah (metaphor), and mubalaghah (hyperbole). In defining the external structure, he highlighted i‘jaz, telâum, jinas (paranomasia), and fasila (Qurʾānic rhyme). As for the style and expression, he considered tasrîf, tadmîn, and beyan. For each of these literary arts, al-Rummānī brought examples from the Qur’anic verses and compared them with profone speech of the Arabs at the time of the revelation to demonstrate the inimitability and stylistic unsurpassedneds of the Holy Book.
Key words: al-Rummānī, i‘jaz, al-Nukat fī i‘jāz al-Qur’ān, balagha, Quranic challenge.