Research Information System
6. Uluslararası Multidisipliner Bilimzel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Turkey, 18 - 20 August 2023, pp.725-730
Doğu ve Batı
tarih boyunca etkileşim içinde olmuş, Ortaçağ’da daha çok Doğu’nun Batı
üzerinde etkisi hissedilirken, Aydınlanma sonrası Batı’nın Doğu üzerinde daha
çok etkili olduğu görülmüştür. Beytü’l-Hikme
ve Toledo Çevirmenler Okulu ile Sicilya’da çevirilerin yoğun olarak yapıldığı
9-13. yüzyıllar arasında İslâm dünyası ve Doğu’nun zengin bilgi birikimi Batıya
aktarılmıştır. Endülüs felsefe
geleneğinin İbn Bâcce’den sonra en önemli temsilcisi olan İbn Tufeyl’in
günümüze ulaşan ve Esrârü’l-hikmeti’l-meşrikıyye adıyla da bilinen Hayy
bin Yakzân adlı eserin, Yeniçağ Batı dünyasındaki etkisi Ortaçağ İslâm dünyasındakinden
daha fazla olmuştur. Hayy bin Yakzân
Batı üzerinde etkili olmuş en önemli eserlerden biridir. Eserin Batı üzerindeki etkisi, İspanyol yazar
Gracian Baltasar’ın el-Criticon (Saragossa, 1651) adlı eseri ile
başlatılmaktadır. Eser birçok dile
çevrilmiş, özellikle Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe adlı eserine ilham
kaynağı olduğu çeşitli araştırmacılar tarafından ifade edilmiştir. Batı, çeviriler aracılığıyla Hayy bin
Yakzân ile tanışmış, Daniel Defoe dışında, Thomas More, Francis Bacon, Pico
della Mirandola, Baruch Spinoza, Gottfried Leibniz, Christiaan Huyghens, John
Locke, Robert Boyle gibi yazarlar için katalizör olarak işlev gördüğü dile
getirilmiştir. Bu çalışmada, İbn
Tufeyl’in Hayy bin Yakzân adlı eserinin çevirileri üzerinde durulacak ve
Batı üzerindeki etkileri tartışılacaktır.