İBN-İ TUFEYL’İN HAYY BİN YAKZÂN ADLI ESERİNİN ÇEVİRİLERİ VE BATI ÜZERİNE ETKİLERİ


Creative Commons License

Hatipoğlu R.

6. Uluslararası Multidisipliner Bilimzel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Turkey, 18 - 20 August 2023, pp.725-730

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: İstanbul
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.725-730
  • Bursa Uludag University Affiliated: Yes

Abstract

Doğu ve Batı tarih boyunca etkileşim içinde olmuş, Ortaçağ’da daha çok Doğu’nun Batı üzerinde etkisi hissedilirken, Aydınlanma sonrası Batı’nın Doğu üzerinde daha çok etkili olduğu görülmüştür.  Beytü’l-Hikme ve Toledo Çevirmenler Okulu ile Sicilya’da çevirilerin yoğun olarak yapıldığı 9-13. yüzyıllar arasında İslâm dünyası ve Doğu’nun zengin bilgi birikimi Batıya aktarılmıştır.  Endülüs felsefe geleneğinin İbn Bâcce’den sonra en önemli temsilcisi olan İbn Tufeyl’in günümüze ulaşan ve Esrârü’l-hikmeti’l-meşrikıyye adıyla da bilinen Hayy bin Yakzân adlı eserin, Yeniçağ Batı dünyasındaki etkisi Ortaçağ İslâm dünyasındakinden daha fazla olmuştur.  Hayy bin Yakzân Batı üzerinde etkili olmuş en önemli eserlerden biridir.  Eserin Batı üzerindeki etkisi, İspanyol yazar Gracian Baltasar’ın el-Criticon (Saragossa, 1651) adlı eseri ile başlatılmaktadır.  Eser birçok dile çevrilmiş, özellikle Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe adlı eserine ilham kaynağı olduğu çeşitli araştırmacılar tarafından ifade edilmiştir.  Batı, çeviriler aracılığıyla Hayy bin Yakzân ile tanışmış, Daniel Defoe dışında, Thomas More, Francis Bacon, Pico della Mirandola, Baruch Spinoza, Gottfried Leibniz, Christiaan Huyghens, John Locke, Robert Boyle gibi yazarlar için katalizör olarak işlev gördüğü dile getirilmiştir.  Bu çalışmada, İbn Tufeyl’in Hayy bin Yakzân adlı eserinin çevirileri üzerinde durulacak ve Batı üzerindeki etkileri tartışılacaktır.