Son yıllarda uluslararası hizmet ticareti hızla artmaktadır. 1990’lı yıllarda Dünya Ticaret Örgütü hizmet sektörünün gelişmesine katkıda bulunan düzenlemeler yapmış ve kurallar belirlemiştir. Uluslararası hizmet ticaretini engelleyen durumlar ortadan kaldırılmış veya en aza indirilmiştir. Ayrıca hizmet sektörleri belirlenmiştir; sağlık, eğitim, turizm, danışmanlık, sigortacılık, bilişim vb. hizmetleri ticarete konu olmuştur. Çalışmada, dünyada son zamanlarda cazip bir sektör haline gelen uluslararası sağlık hizmetinin (sağlık turizmi veya sağlık hizmeti ihracatı olarak adlandırılan alan) döviz kuru ve ekonomik büyüme ile ilişkisinin olup olmadığını araştırmak amaçlanmıştır. Bu bağlamda Türkiye’nin hizmet ihracatı geliri olan sağlık hizmeti ihracatı ile reel efektif döviz kuru, ekonomik büyüme, cari denge, turizm gelirleri ve hizmet giderleri, Johansen Eşbütünleşme analizi yardımıyla analiz edilmiştir. 2002:Q1-2019:Q4 dönemine ait veriler kullanılarak test uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin olduğu görülmüştür. Ekonomik büyüme ile turizm gelirleri, sağlık hizmeti ihracatını pozitif yönde; reel efektif döviz kuru, hizmet gideri ve cari denge, sağlık hizmeti ihracatını negatif yönde etkilemektedir. Çalışmada döviz kurunda yaşanacak değişimin sağlık turistlerinin ülke seçiminde belirleyici olabileceği bulunmuştur. Ayrıca analizde uygulanan hata düzeltme modeli testi, uzun dönemde dengede oluşacak sapmaların düzeltilebileceğini göstermiştir.
International service trade has been increasing rapidly in recent years. In the 1990s, the World Trade Organization made regulations and rules that contributed to the development of the service sector. Situations hindering international trade in services have been eliminated or minimized. Additionally, service sectors were identified; health, education, tourism, consultancy, insurance, information services, etc. have become tradable. In the study aimed to investigate whether international health care (the field called health tourism or health care export), which has recently become an attractive sector in the world, has a relationship with the exchange rate and economic growth. In this context, health service exports, which are Turkey's service export revenues, and real effective exchange rate, economic growth, current account balance, tourism revenues, and service expenses were analyzed with the help of Johansen Cointegration analysis. The test was applied using data from the period 2002:Q1-2019:Q4. According to the results, it has seen that there was a long-term relationship between the variables. Economic growth and tourism revenues positively affect health service exports. Real exchange rate, service expenditure, and current account balance negatively affect healthcare exports. In the study, it was found that the change in the exchange rate may be decisive in the country choice of health tourists. Moreover, the error correction model test applied in the analysis showed that deviations in the long-run equilibrium can be corrected.
