Akademik Veri Yönetim Sistemi
20. Ulusal Uludağ Pediatri Kongresi , Bursa, Türkiye, 4 - 07 Mart 2024, ss.22
K VİTAMİNİ REDDİYLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Gizem Ergün Özdel
Uludağ Üniversitesi Tip Fakültesi, Sosyal Pediatri Bilim Dalı
K vitamini karaciğerde koagülasyon faktörlerinin sentezi için önemli bir vitamindir. Maternal kaynaklı K
vitamininin plasental yolla fetüse geçişi çok düşük olup sağlıklı yenidoğanlarda kordon kanı düzeyleri ve Anne
sütündeki vitamin K düzeyi de düşüktür. Randomize kontrollü çalışmalar doğumda K vitamini uygulamasının,
erken ya da klasik hemorajik hastalıktan koruduğunu kesin olarak göstermiştir. Ülkemiz ’de Sağlık Bakanlığı ve
Türk Neonatoloji Derneğinin önerisi doğrultusunda uygulanan K vitamini proflaksisi genel tıbbi uygulamalar
arasında yer almaktadır. Yenidoğan hemorajik hastalığı sıklığına ilişkin ülkemizde yapılmış epidemiyolojik bir
çalışma bulunmazken K vitamini yapılmadığı için yenidoğan hemorajik hastalığı tanısı almış birçok olgu
bildirilmiştir. Koruyucu sağlık hizmetlerinin başarısı sayesinde K vitamin eksikliğine bağlı hemorajik hastalık sıklığı
%6‘lardan %0,1 düzeyine inmiştir.
Dijital çağda bilgiye ulaşmanın kolaylaşması ile aileler çocuklarının tedavileri konusunda daha çok söz sahibi
olmaya başlamıştır. Bu durum ailenin etik değerleri ve yasal hakları ile hekimin hasta için en iyi olanı yapma,
hastanın sağlığını koruma ile ilgili tıp etiğinden kaynaklanan görev ve sorumlulukları arasında etik problemlere
yol açmaktadır. Hasta yakınları enjeksiyondan kaynaklanabilecek yan etkiler, doğal olma arzusu, alternatif
yöntemlere olan inanç gibi nedenlerle aşıları ve diğer tedavileri zaman zaman reddetmektedir. Bu
problemlerden biri de K vitamin profilaksisinin reddidir. Hasta yakınları çoğunlukla K vitamini uygulamasını da
aşı sandıkları için reddetmektedirler.
Hukuki olarak K vitamini reddi çocuğun sağlığını tehlikeye atması sebebi ile bu çocukların korunmaya muhtaç
çocuklar kapsamında değerlendirilmesi ve bu çocuklara sağlık tedbiri konulması gerektiğine yönelik geçmiş
yıllarda verilen kararlar bozularak maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi ile ilgili maddeyi ihlal
ettiğine yönünde karar verilmiştir. Bunun sonucunda 2021 yılında sağlık bakanlığının yenidoğan bebeğe K
vitamin uygulanması konulu genelgesi güncellenerek “K Vitamini Uygulaması Ebeveyn Bilgilendirme ve Ret
Formları” hazırlanmıştır. Bu durumda doktora düşen başlıca sorumluluk ön yargılı olmayarak herhangi bir
nedenle proflaksi uygulanamayan çocuklarda ailelere K vitamini uygulamasının önemi, uygulanmadığı hallerde
oluşabilecek riskler ve neden uygulanamadığı hususunda bilgilendirilmesi, güncel bilimsel veriler sunulması ve
mümkünse ikna edilmesidir. Ebeveynler kendi iradeleri ile reddetmiş olsalar bile çocuklarının zarar görmesi
durumunda sağlık otoriteleri tarafından yeterince bilgilendirilmedikleri ve ikna edilemedikleri söylenerek sağlık
çalışanları suçlanmakta ve bazen hukuki yollara başvurmaktadırlar. Bu bilgilendirmenin hasta yakınlarının el
yazısı ile detaylı olarak kayıt altına alınarak idari merciler ile paylaşılması bu tür medikolegal sorunları
engelleyecek hatta oluşmadan önüne geçecektir.