KÜLTÜREL MİRAS ALANLARININ YAŞATILMASINDA KATILIMCI KENTSEL TASARIM YAKLAŞIMLARI: BURSA HANLAR BÖLGESİ ÖRNEĞİ


Polat S.

II.Uluslararası Şehir Çevre Sağlık Kongresi, Nevşehir, Türkiye, 16 - 20 Nisan 2018, cilt.1, ss.944-951

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Nevşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.944-951
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kültürel miras alanları sahip oldukları sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik değerlerle, kentsel kimliğin ve belleğin sürdürülmesi

açısından büyük önem taşımaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti olan Bursa’da yer alan Hanlar

Bölgesi de, Osmanlı şehrinin kalkınma merkezi olarak, değişen ve gelişen ticaret hayatıyla birlikte tarihi kentsel

kimliğini koruyarak günümüze kadar ulaşmış ve 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine girmiş bir kültürel

miras alanıdır. Bu alanın yönetimi için katılımcı bir yöntemle hazırlanan Bursa ve Cumalıkızık Alan Yönetim Planı

Hanlar Bölgesi’ne yönelik pek çok sorun ve beklentiyi gündeme getirmiş ve bunların çözümlerine yönelik eylem planları

önermiştir. Yönetim Planında sosyal-ekonomik- çevresel yaşam kalitesi teması altında dile getirilen en önemli

sorunlardan biri kentsel yayılmaya bağlı olarak kentin çevresinde gelişen alışveriş merkezlerinin Hanlar Bölgesine

olan talebi azaltması, AVM kullanıcılarının çarşıya çekilememesi ve bölgedeki kullanıcı profilinin tektipleşmesidir. Bu

sorunlar karşısında kültürel miras kullanıcı profilinin saptanması ve çeşitlendirilmesi için araştırma ve anket çalışmalarının

yapılması, kurumsal işbirliği ve halkın aktif katılımının sağlanmasıyla kültürel değerler ve sosyo-ekonomik

durum arasındaki dengenin kurulması için çalışmaların yapılması hedeflenmiştir.

Bu kapsamda farklı ülkelerdeki kültürel miras alanları incelendiğinde, bu alanların korunmasında, geliştirilmesinde,

canlandırılmasında ve geleceğe aktarılmasında katılımcı kentsel tasarım çalışmalarının önemli bir rol oynadığı görülmektedir.

Bu araştırmada da, Bursa Hanlar Bölgesi’ne farklı kullanıcı gruplarını çekebilmek için kentsel tasarım

sorunlarını kullanıcıların gözünden tespit etmek ve bunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma,

Uludağ Üniversitesi’nde 2012-2015 yılları arasında yürütülen “Bursa kent merkezine yönelik bir kentsel tasarım

rehberi modeli” isimli bilimsel araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Araştırmada, Bursa ve Cumalıkızık Alan Yönetim Planı hedefleri doğrultusunda kentlilerin bölgeye yönelik algılarını,

memnuniyetlerini ve beklentilerini ölçmek için 370 adet AVM kullanıcısıyla anket ve 22 yerel esnafla derinlemesine

görüşme yapılmıştır. 2015 yılında gerçekleştirilen çalışmada Etik Kurul ve ilgili AVM’lerin onayı alınmıştır. Veriler bilgisayar

ortamında SPSS programı kullanılarak değerlendirilmiş, Ki Kare Testi ve Korelasyon analiziyle değişkenler

arasındaki ilişkiler ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Kullanıcılarla yapılan anketlere göre Hanlar Bölgesi’nde kentsel tasarım açısından en fazla öne çıkan sorun ve beklentilerin

erişilebilirlik-geçirgenlik ilişkisi, ölçek-karakter ilişkisi, karma işlev dengesi, kamusal-özel mekan dengesi ve

kalitesi ve yoğunluk-kullanım ilişkisi başlıklarında, esnafla yapılan görüşmelere göre ise, yönetişim ve katılım, karma

işlev dengesi, ölçek-karakter ilişkisi, erişilebilirlik-geçirgenlik ilişkisi, sürdürülebilir yapılar ve çevreler başlıklarında

odaklandığı saptanmıştır.

Bu çalışmada, kültürel miras alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanmasında katılımcı kentsel tasarımın rolü ortaya

koyulmuş, kentsel tasarım sürecine kentlilerin nasıl dahil edileceği konusunda yerel yönetimler için bir yöntem sunulmuş

ve kentsel tasarım sorunlarının çözümüne kentlilerin nasıl katkı koyabileceği tartışılmıştır