HALK DANSLARININ SAHNELENMESİNE YÖNELİK KAVRAM ARAYIŞLARINDA SAHNE DÜZENLEMESİ VE KOREOGRAFİ SORUNSALI


Elcik Yorgancıoğlu P.

8. ULUSLARARASI MÜZİK VE DANS KONGRESİ / BAKÜ, Baku, Azerbaycan, 1 - 03 Ekim 2021, ss.429-437

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Baku
  • Basıldığı Ülke: Azerbaycan
  • Sayfa Sayıları: ss.429-437
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Özet Toplumun önemli kültürel değerlerinden birisi olan geleneksel halk dansları, o topluma ait insanlar tarafından, o topluma ait bir tema üzerinden yaratılan kolektif yaratılarıdır. Planlanmadan, gelişigüzel, estetik kaygı taşısa da sanat olgusundan uzak doğaçlanarak üretilen bir eylem veya eylem dizgesidir. Yaratıldığı ortamda koşullara bağlı olarak değişmiş ve gelişmiştir. 1950-1980 yılları arasındaki süreçte Türkiye’deki dışa açılımlar sayesinde her alanda hızlanan modernleşme süreci ile sanatsal etkileşim olanakları artmış ve farklı estetik arayışlar başlamıştır. Bu süreçte geleneksel malzemenin sahneye aktarımında bütün etmenlerin bir araya getirilmesi ve bir vizyon eşliğinde sunulması bir kavram kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Özellikle modern dans olmak üzere batı kökenli dans terminolojisinde kullanılan “Koreografi” tanımı halk danslarının sahnelenmesi içinde kullanılmaya başlanmıştır. Dans yaratma sanatı olarak tanımlanan koreografi yaratılan hareketlerin oluşmasında doğaçlamayı kullanır. Ancak gelenekte bölgesinde doğaçlama yolu ile zaten üretilmiş bir dansın sahneye aktarımı yeniden yaratı süreci içermediği için koreografi tanımına uymamaktadır. Patternde, adım sıralamasında yapılabilecek çeşitlendirmelerle, hareketin boyutunda, seviyesinde ve yönünde değişikliklerle yapılan sahneye aktarımlara “Sahne Düzenlemesi” denilmesi daha doğrudur. Dolayısıyla koreografide doğaçlamanın ön plana çıkması gibi sahne düzenlemesinde de otantik kavramı dikkat çekmektedir. Bu çalışma bağlamında köken ve tanımlamalar ile koreografi ve sahne düzenlemesi arasındaki farklara değinilecek ve bu İki kavram arasındaki ayırıcı temel unsurun neden doğaçlama olduğu vurgulanmaya çalışılacaktır. Çalışmanın Halk danslarında son dönemlerde sıklıkla üzerine düşünülen terminoloji çalışmaları için literatüre katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Anahtar Kelimeler: Dans, Halk Dansları, Sahne Düzenlemesi, Koreografi, Doğaçlama