Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyetin 100. Yılında Uluslararası Tarih, Kültür, ve Sanat Bağlamında Bitlis Sempozyumu, Bitlis, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2023, cilt.1, ss.907-945
Eski Anadolu Türkçesi dönemi, dinî destani manzum hikâyeler açısından en zengin dönem olarak bilinmektedir. Bu dönem hikâyeleri, yalın bir anlatım ve basit konulara sahip olması yönüyle dikkat çekicidir. Aruz vezniyle, tasannudan uzak ve sade bir Türkçe il e yazılmış olan Kesikbaş Destanı, Güvercin Hikâyesi, Hz. Ali’nin Cenkleri, İbrahim ve İsmail Destanları bunlardan bazılarıdır. Bu hikâyeler; sadece şekil ve kafiye bakımından klasik mesnevilerle benzer olup konularının basitliği, yalın bir halk diliyle yaz ılmış olmaları bakımından onlardan ayrılmaktadır. Daha çok aruzun "Fâilâtün Fâilâtün Fâilün" kalıbıyla yazılmış olan destan nitelikli hikâyeler, Türk edebiyatının ilk dönem ürünleri arasında sayılabilir. Halk arasında yaygınlığını göstermesi açısından bakı ldığında kütüphanelerdeki yazma sayısının çokluğu buna bir delil oluşturmaktadır. Destan ı İbrahim (Vefat ı İbrahim) İbrahim), 13 15. yüzyıl mesnevi edebiyatının ürünlerindendir. Hz. Muhammed’in altısı (Kasım, Abdullah, Zeynep, Ümmü Gülsüm, Rukiyye ve Fatma) ilk eş i Hz. Hatice’den, birisi (İbrahim) Mısırlı cariyesi Mâriye’den olmak üzere yedi çocuğu olmuştur. Erkek çocukları küçük yaşlarda, kızlarından Ümmü Gülsüm, Zeynep ve Rukiyye Hz. Muhammed hayattayken, en küçük kızı Fatıma ise ondan altı ay kadar sonra vefat e tmiştir. İbrahim, sonraları Meşrebetü İbrahim diye anılacak olan Medine yakınlarındaki Kuf bölgesinde doğmuş olup peygamberin cariyesi olan Mâriye’den olma çocuğudur. On yedi ya da on sekiz aylıkken hastalanan İbrahim’i, Resûlullah, Abdurrahman b. Avf ile birlikte Ümmü Bürde’nin evine gidip kucağına almış ve bir müddet sonra İbrahim ölmüştür. Kırşehirli İsa tarafından yazılmış olduğu tahmin edilen Vefât ı İbrahim ya da Destan ı İbrahim olarak bilinen eserde Peygamberin oğlu İbrahim’in ölümü anlatılmaktadır. Destan ı İbrahim ’den başka Destan ı İbrahim Edhem ve Destan ı Hz. İbrahim ( mesnevileri de aynı döneme ait eserler olarak bilinmektedir. Bizim burada tanıtmaya çalışacağımız eser, Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi GE4061 numaralı Mecmua i Resâ il içinde Destan ı İbrahim adıyla 286b 290a yaprakları arasında yer almaktadır. Bu çalışma; hikâyenin konusu, dil özellikleri, çeviri yazılı metni ve dizini içermektedir.