Uygur Asıllı Dilbilimci Mirsultan Osmanov ve Lobnor Ağzı

Aliyeva Çınar M.

Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, cilt.10, sa.10, ss.55-66, 2017 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 10 Sayı: 10
  • Basım Tarihi: 2017
  • Dergi Adı: Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: MLA - Modern Language Association Database, Directory of Open Access Journals
  • Sayfa Sayıları: ss.55-66
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türkoloji araştırmaları alanında gün geçtikçe bilgi birikimi artıyor ve bu alanda temel çalışmaları yaparak ışık saçan büyük araştırmacıları da ortaya çıkarıyor. Onlardan birisi de Uygur dilbilimci Mirsultan Osmanov’dur. O, hayatını Çağdaş Uygur ağızlarının tespitine, bu ağızlara ait malzemelerin derlenmesine ve yayımına adamış, tarihî Türk dillerini incelemiş, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün çağdaş Uygurca tercümesinden Kutadgu Bilig’in yeniden yayımına, Ali Şîr Nevâyî’nin eserlerinin toplu neşrine değin pek çok konu ile ilgilenmiştir.

Lobnor ağzı, Doğu Türkistan’da Lob gölü çevresinde yaşayan bir Türk boyunun konuşma ağzıdır. Bu ağız, taşıdığı özellikler açısından Türkoloji dünyasına özel bir yere sahiptir. Bu ağızla ilgili iki görüş öne sürülmektedir: Birincisi bu ağzın Kırgız Türkçesinin bir ağzı, ikincisi de Uygur Türkçesinin bir ağzı olduğudur.

Bu yazıda Lobnor ağzı üzerine yapılan bu görüşlere değinilmiş ve bu konudaki Mirsultan Osmanov’un düşünceleri irdelenmiştir.

Anahtar kelimeler: Mirsultan Osmanov, Doğu Türkistan, Uygur Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Lobnor ağzı.  

With each passing day, knowledge accumulation is increasing in the field of Turcology and revealing great researchers enlightening by doing basic studies in this field. One of them was Mirsultan Osmanov, the Uigur linguist. He devoted his life to the determination of the contemporary Uigur dialects and the compilation and publication of materials belonging to these dialects; he also examined historical Turkish languages and dealt with a number of topics differing from the contemporary Uigur translation of Dîvânu Lugâti’t-Turk to the re-publication of Kutadgu Bilig and the collective publication of Ali Şîr Nevâyî’s works.

The Lobnor dialect is spoken by a Turkish tribe living around the Lobnor Lake in the East Turkestan. With its characteristics, this dialect has a special place in the Turcology world. There are two views about this dialect: The first one claims that it is a dialect of Kyrgyz Turkish and the second one argues that it is a dialect of Uigur Turkish.

This article addressed these views expressed on Lobnor dialect and Mirsultan Osmanov’s thoughts about this matter were examined.

Key Words: Mirsultan Osmanov, East Turkestan, Uigur Turkish, Kyrgyz Turkish, Lobnor Dialect.